Bazı taze fasulye (phaseolus vulgaris L.) genotiplerinin bor uygulamalarına tepkileri

Abstract

Bazı taze fasulye (Phaseolus vulgaris L.) genotiplerinin Bor (B) toksisitesine toleranslarının morfolojik, fizyolojik ve biyokimyasal açıdan araştırıldığı bu çalışmada 4 genotip kullanılmıştır. Bitkiler kontrollü sera koşullarında ortalama 32/15 ºC sıcaklıkta (gündüz/gece) ve ≈ % 55 nemde yetiştirilmiştir. Fideler 3-4 yapraklı olduğu dönemde 10 ve 20 gün süre ile 0 (Kontrol), 8, 16 ve 24 ppm H3BO3 içeren ½ lik Hoagland besin çözeltisi ile sulanmışlardır. Her iki uygulamanın sonunda genotiplere ait yaprak ve kök yaş-kuru ağırlıkları, genç ve yaşlı yaprakların yaprak alanı ve yaprak renginde meydana gelen değişimler tespit edilmiştir. Bununla birlikte, toplam klorofil miktarı, yaprak oransal su kapsamı (YOSK) ve turgor kaybı (TK) değerleri belirlenmiştir. Analizlerin sonunda genotipler arasındaki fark ile genotip ve uygulama arasındaki interaksiyon istatistikî olarak önemli bulunmuştur. On ve 20 gün süreli uygulanan B toksisitesi sonucunda; yaprak ve köklerin yaş-kuru ağırlıkları, yaprak alanları, YOSK ve toplam klorofil miktarları azalmış, TK değerleri ise artmıştır. Ayrıca, askorbat peroksidaz (APX) ve glutatiyon redüktaz (GR) aktiviteleri her iki dönemde de artan B konsantrasyonuna paralel olarak artmış, katalaz (CAT) aktivitesi ise azalmıştır. Yapraklardaki enzim aktivitesinin, köklerden daha fazla olduğu belirlenmiştir. Bitki bünyesinde biriken B konsantrasyon değerlerinin artan B konsantrasyonu ile her iki dönemde de arttığı, yapraklarda biriken bor miktarlarının, köklerden daha fazla olduğu tespit edilmiştir. Yapılan analizler ve değerlendirmeler sonucunda, mevcut genotipler arasında Şeker Fasulye genotipinin B toksisitesine göreceli olarak tolerant olduğu, Yerel Genotip’in ise nispeten daha hassas olduğu ortaya konmuştur.