Eskişehir ilinde kapalı ortam radon yoğunlukları için mevsimsel düzeltme faktörlerinin belirlenmesi

Abstract

Bu çalışma Eskişehir ili merkezinde 2010 ile 2012 yılları arasında evlerde radon gazı ölçümü sonuçları ile radon yoğunluğunun değişimini incelemek üzere yapılan bazı analizlerden oluşmaktadır. İlk yıl (2010) dört mevsim (kış, ilkbahar, yaz, sonbahar) için 3 aylık periyotlar şeklinde toplamda 516 adet evde LR-115 detektörleri kullanılarak radon gazı ölçümleri yapılmıştır. Her bir ölçüm döneminde bir adet yatak odası bir adet oturma odası olmak üzere toplam iki adet detektör yedekleri ile birlikte evlere yerleştirilmiştir. Yapılan ölçüm sonuçlarına göre ev içi radon yoğunluğu, kış ve sonbahar mevsimlerinde yaz ve ilkbahar mevsimlerine göre daha yüksek çıkmıştır. Ev içi ortalama radon yoğunluğu 25 ile 422 Bq/m3 arasında değişmektedir. Mevsimsel ölçüm sonuçlarına göre ayrıca ev içi radon yoğunluğunun katlara göre analizi yapılmış, mevsimsel ve yıllık ölçüm sonuçları kıyaslanmış, mevsimsel radon yoğunluğu sinüs fonksiyonu ile fit edilmiş ve hata hesabı yapılmıştır. İkinci yılda (2011-2012) Eskişehir ili merkezindeki toplam 825 evde 3 aylık periyotlarda toplamda 12 dönem ölçüm yapılmıştır. Bu süreçte belirlenen evlere her ayın 10 ile 15. günleri arasında detektörler dağıtılmış üç ayın sonunda toplanarak analiz edilmiştir. Yapılan bu ölçümlerde Eskişehir ili için mevsimsel düzeltme faktörünün hesaplanması amaçlanmıştır. Bu kısımda iki farklı mevsimsel düzeltme faktörü hesaplanmıştır. İlk hesaplanan mevsimsel düzeltme faktörü 2010-2011 yılları arasında 4 ayı kapsayan (üç aylık periyotlarla dört dönem için) ölçüm sonuçlarına göre olup eksik olan 8 dönemlik veriler bir sinüs fonksiyonu ile tahmin edilmiştir. 4 dönemlik ölçüm sonuçlarına göre mevsimsel düzeltme faktörleri 0,7 ile 1,3 arasında değişmektedir. Diğer mevsimsel düzetme faktörü 12 ayı kapsayan (üç aylık periyorlarla 12 dönem için) ölçüm sonuçlarına göre olup 0,55 ile 1,45 arasında değişmektedir. Bu çalışmada konu bütünlüğünün sağlanması açısından ölçüm yapılan mahallelerden 10 adet toprak numunesi alınarak topraktaki radyoaktif çekirdek yoğunluğu yüksek çözünürlüklü gama ışın spektroskopi yöntemi ile incelenmiştir.

This study presents results of indoor radon measurements and some analysis to investigate seasonal variations of radon concentrations in dwellings over two consecutive years, 2010 and 2012, in downtown Eskisehir, Turkey. During the first year (2010), data were collected in 516 dwellings using LR-115 track detectors over the three month periods to represent four seasons (winter, spring, summer, and autumn). The detectors were placed so that there was one in the living room and another in the bedroom. The results clearly showed seasonal differences in radon concentrations being higher for winter and autumn seasons than the spring and the summer seasons. Yearly average indoor radon concentrations range from 25 to 422 Bq/m3. Furthermore in this study, indoor radon concentrations with respect to the floor level were analyzed, seasonal and yearly results were compared, seasonal variation of radon concentrations was estimated with a sinus function, and error estimations were calculated. In the second year (2011), measurements were performed in 825 dwellings over twelve successive three months periods. During these periods, the detectors were distributed to dwellings in the first half of the month and collected 3 months later for the analyses. The measurements were used to derive a set of seasonal correction factors specifically for Eskisehir. For this, two different seasonal correction factors were estimated and the two results were compared. The first seasonal correction factor was calculated by using the seasonal measurements obtained from years 2010 and 2011, the missing data were estimated by fitting the data with a sinus function. Seasonal correction factors obtained from measurements associated with four months varied from 0,7 to 1,3. The other set of seasonal correction factors calculated using the results of 12 month radon measurement periods. The seasonal correction factors varied from 0,55 to 1,45. In this study, for the sake of completeness, radionuclide activity concentrations in 10 soil samples collected from the study area using high-efficiency gamma ray spectroscopy method were also measured.