Bir açık işletmede bulanık karar verme yöntemleri kullanarak doğaya yeniden kazandırma projesi seçimi

Abstract

Bu çalışmada, Eskişehir yakınlarında faaliyet gösteren bir açık isletme için üretim faaliyetleri tamamlandıktan sonra maden sahasının doğaya yeniden kazandırılması amacıyla farklı proje seçenekleri hazırlanmıştır. En uygun proje seçeneği çok ölçütlü karar verme yöntemleri kullanılarak belirlenmiştir. Çalışmanın ilk bölümlerinde doğaya yeniden kazandırma ile ilgili bu güne kadar yapılan farklı çalışmalar incelenmiş ve kısaca açıklanmıştır. Sonraki bölümlerde, doğaya yeniden kazandırma ile ilgili kaynaklarda geçen eylem seçenekleri açıklanmıştır. Doğaya yeniden kazandırma ile ilgili genel bilgiler verildikten sonra, inceleme yapılan işletmede farklı bakış açılarına göre doğaya yeniden kazandırma projeleri hazırlanmıştır. Belirlenen değerlendirme ölçütlerine göre iki benzer karar verme yöntemi yardımıyla en iyi doğaya yeniden kazandırma projesi seçimi yapılmıştır. Doğaya yeniden kazandırma projesi seçimi bu çalışmada çok ölçütlü bir karar verme problemi olarak ele alınmıştır. Bu problemin çözümü için karar verme sürecine etkisi olan bütün ölçütler ve seçenekler öncelikle belirlenmiş ve kısaca açıklanmıştır. Çok ölçütlü karar verme tekniklerinden Bulanık TOPSIS ve Yager yöntemleri tanıtıldıktan sonra her iki yöntem ile problemin çözümü arastırılmıştır. Doğaya yeniden kazandırma problemi için oluşturulan model, uzmanlardan gelen görüşler doğrultusunda çözülmüştür. Her iki yöntem kullanılarak karar modelinin çözümleri değerlendirilmiş, çözüm üzerinde duyarlılık analizleri yapılmış ve en uygun proje seçeneği önerilmiştir.

In this study, different project alternatives are prepared for post-production recultivation of an operating open pit mine near Eskisehir. The best alternative among the projects is determined by using multi criteria decision making methods. The first part of the study includes examinations and brief explanations of different studies made on recultivation so far. In later sections, different recultivation alternatives cited in the literature are described. After explaining the general information about recultivation, recultivation projects have been prepared based on the review of different perspectives. In the light of evaluated criteria, the best recultivation project selection is carried out using of two similar decision making method. Recultivation project selection is discussed as a multi criteria decision making problem in this study. For the solution of this problem, all of the criteria and alternatives influencing decision making process are primarily identified and briefly explained. After introducing fuzzy TOPSIS and Yager's methods which are techniques of multi criteria decision making, solution of the problem is investigated using both methods. The model established for the problem of recultivation is solved in accordance with the opinions of experts. Solutions of the decision model are evaluated by using both Fuzzy TOPSIS and Yager's method, sensitivity analyzes are conducted on the final solutions and the most suitable project alternative is proposed.