Tekstil endüstrisi ülkemizde son derece önemli bir yer kaplamaktadır. Tekstil ürünlerinin boyanmasının ardından tam olarak arıtılmamış suların çevreye bırakılmasıyla çevreye ciddi zararlar verilebilmektedir. Son yıllarda ülkemizde bu durumun ciddiyetine varılmış, atıksular için renk deşarj standartları oluşturulmuş ve bu standartları sağlayamayan firmalara kapatma cezalarına kadar varan ciddi yaptırımlar uygulanmıştır. Böylelikle, endüstrilerde renk gideriminin önemi ve bu konularda yapılan çalışmalar artmıştır. Yapılan çalışmada, Burazol Blue ED azo boyası bulunan tekstil atıksularından renk ve KOİ giderimi heterojen Fenton süreci ile gerçekleştirilmiştir. En iyi renk ve KOİ giderimini sağlayan işletim koşulları deney tasarımı yöntemleriyle elde edilmiştir. İlk olarak, tam faktöriyel deney planı oluşturularak deneyler bu plana uygun olarak gerçekleştirilmiştir. Kullanılan merkez noktalar sayesinde modelin eğriselliği incelenmiş ve modelde eğrisellik etkisinin anlamlı olduğu görülmüştür. Bu sebeple eğrisellik etkisinin görülemeyeceği birinci dereceden bir modelin kullanılmasının doğru olmayacağı düşünülmüş ve ikinci dereceden modellerin kullanılabildiği, Yanıt Yüzey Yönteminin (YYY) sık kullanılan bir türü olan Merkezi Kompozit Tasarım (MKT) deney stratejisinin uygulanmasına karar verilmiştir. Oluşturulan ikinci dereceden model kullanılarak en iyi renk ve KOİ giderim verimleri elde edilmiştir. Sonuç olarak, MKT deney stratejisinin Burazol Blue ED boyasının atıksulardan renk ve KOİ giderim veriminin eniyilenmesi için uygun yöntemlerden biri olduğu söylenebilmektedir.
Textile industry has an important place in our country. After dyeing of textiles by releasing untreated wastewaters to environment serious damages can be given to the environment. In recent years, seriousness of this situation is agreed in our country so wastewater discharge standards was established and severe sanctions up to sealing sentences is applied to companies that don't fulfill these standards. Thus, in industries importance of color removal and studies on these issues have increased. In this study, color and COD removal from textile wastewater that has Burazol Blue ED azo dye was carried out with heterogeneous Fenton process. Operating conditions providing the best color and COD removal were obtained from experimental design methods. Curvature effect of the model was tested through center points and it was seen that curvature effect was significant. Therefore, it was thought the use of first-order model that curvature effect can't be seen was not suitable and it was decided to implement Central Composite Design (CCD) which is the commonly used type of the Response Surface methodology (RSM) and where second-order models can be used. With the use of created second-order model optimum color and COD removal results were obtained. Consequently, it can be said that CCD experiment strategy is one of the appropriate method to optimize color and COD removal of the Burazol Blue ED azo dye from wastewaters.
