Porsuk Havzası (Eskişehir) yeraltısularında mevsimsel ve depremselliğe bağlı hidrojeolojik değişimlerin araştırılması

Abstract

Türkiye’nin büyük bir bölümü deprem üreten aktif tektonik kuşaklar içerisinde yer almaktadır. Eskişehir bölgesi tektonik açıdan kısmen hareketli bir bölgedir. Çalışmanın amacı Eskişehir bölgesinde, akiferdeki gaz ve akışkan özelliklerindeki değişimleri izleyerek, bunlar içerisinden çalışma alanına yakın olan depremler ile olabilecek değişimleri gözlemektir. Yukarıda belirtilen amaç doğrultusunda dört adet (Kandilli, Sivrihisar, Uyuzhamam sıcaksu kaynağı, Uyuzhamam soğuksu kuyusu) çoklu parametre gözlem istasyonu kurulmuştur. İstasyonlarda ölçülen parametreler radon, CO2, redoks potansiyeli, elektriksel iletkenlik, pH, su seviyesi, su sıcaklığı ve meteorolojik faktörlerdir. İstasyonların izlenmesi sonucunda 2006-2007 yılları arasında 26000, 2010-2011 yılları arasında 35000 verilik bir veri tabanı elde edilmiştir. Veriler ölçüm süresi boyunca sismik aktiviteye karşı çizilen grafikler ile analiz edilmiştir. İstatistiki olasılıkların dışında olan, anomali içerebilecek verilerin sinyal zaman grafikleri eğim zaman grafiklerine dönüştürülmüş, bunun için FFT ve eğim analizi uygulanmıştır. Yapılan analizler sonucunda, özellikle Kütahya ve Eskişehir depremlerinde CO2, radon, redoks potansiyeli, su sıcaklığı gibi parametrelerde sıra dışı değişimler izlenmiştir. Özellikle, Kandilli istasyonunda farklı zamanlardaki depremler ile aynı davranış izlenmiştir. Su kimyası analizlerinde örnekleme yapılan dönemlerde sismisite ile olabilecek bir değişim gözlenmemiştir. İzleme sonucunda Kandilli istasyonunda yaklaşık episantr uzaklığı ortalama 120 km olan, büyüklüğü 2.9 ile 5 arasında değişen, Uyuzhamam sıcaksu kaynağında, episantr uzaklığı ortalama 110 km olan, büyüklüğü 3.1-3.8 arasında değişen, Uyuzhamam soğuksu kuyusu istasyonunda episantr uzaklığı 27 km, büyüklüğü 2.5 olan depremlerin parametrelerdeki değişimlerde etkili olduğu görülmüştür.

Many parts of Turkey are situated on active tectonic zones generating strong earthquakes. In this respect, Eskisehir Region is a moderately active tectonic region. The aim of this study is to monitor changes in fluid and gas compounds in aquifer systems in order to determine possible anomalies originated from the seismicity around Eskisehir Region. In order to achieve this purpose, four (Kandilli, Sivrihisar, Uyuzhamam thermalwater, Uyuzhamam mineralwater) multi-parameter observation stations installed around Eskisehir. The measured parameters in the monitoring stations are radon, CO2, redox potential, electrical conductivity, pH, water level, water temperature, and meteorological factors. By monitoring of parameters mentioned above, database comprising 26 000 data between 2006-2007, 35 000 data between 2010-2011 were obtained. All the parameters were scrutinized in graphics drawn against to seismic activities throughout the monitoring period. Except for statistical probabilities, signal versus time graphics are transformed into slope versus time graphics by FFT and slope analysis. As a result of data analyzing, changes in CO2, radon, redox potential, water temperature parameters were mainly observed possibly related to Kutahya and Eskisehir earthquakes. Particularly, repeated radon anomalies in Kandilli station were observed at different earthquake occurrences. No changes were observed by seismicity in water chemistry during the sampling periods. In conclusion, earthquakes of magnitude between 2.9-5 occurred within the distance of 120 km to Kandilli, magnitude between 3.1-3.8 occurred within the distance of 110 km to Uyuzhamam thermalwater and magnitude 2.5 occurred within the distance of 27 km to Uyuzhamam mineralwater station caused changes in monitored parameters.