Amaç: Bu çalışmanın temel amacı, liselerde görev yapan öğretmenlerin dağıtılmış liderlik, örgütsel güven, örgütsel destek algıları ve görev yaptıkları okulların okul başarısı arasındaki yapısal ilişkileri açıklayan teorik modelleri test etmektir. Bu genel amaç doğrultusunda dağıtılmış liderlik, örgütsel güven, algılanan örgütsel destek ve okul başarısı ile ilgili literatürden yararlanılarak ortaya konulan iki model sınanmıştır.
Yöntem: Araştırma dört temel değişken arasında bir neden-sonuç ilişkisi bulunduğu düşüncesinden hareketle ilişkisel bir desende tasarlanmıştır. Test edilecek modellerde değişkenler arasında neden-sonuç ilişkilerini ortaya koyacak her bir modelin bağımlı, bağımsız ve ara değişkenleri tespit edilmiştir. Araştırma evrenini, 2012-2013 eğitim-öğretim yılında Eskişehir büyükşehir sınırları içerisinde bulunan kamuya ait liselerde görev yapan 2696 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırma örneklemi, tabakalı örnekleme yöntemiyle seçilen, 22 farklı lisede görev yapan 352 lise öğretmeninden oluşmaktadır. Araştırma verileri Dağıtılmış Liderlik Ölçeği, Örgütsel Güven Envanteri ve Algılanan Örgütsel Destek Ölçeği ile toplanmış olup örneklem grubunda yer alan liselerin 2012 yılı Yükseköğretime Geçiş Sınavı puanları ortalamaları okul başarısı değişkeninin belirlenmesinde kullanılmıştır. Verilerin çözümlenmesinde korelasyon, ölçeklerin yapı geçerliliklerinin sağlanmasında doğrulayıcı ve açımlayıcı faktör analizi ve yapısal eşitlik modelinin test edilmesinde Path analizinden yararlanılmıştır.
Bulgular: Öğretmenlerin örgütsel destek ve örgütsel güven algılarının dağıtılmış liderlik algılarını doğrudan etkilediği; dağıtılmış liderliğinde okul başarısını etkilediği varsayılarak oluşturulan Model 1’in uyum iyiliği değerleri ölçme modelinin kabul edilebilir bir model olduğunu gösterse de modeldeki ilişkilerin anlamlı olmaması sebebiyle Model 1’de oluşturulan yapıdan vazgeçilmiştir. Öğretmenlerin örgütsel güven algılarının doğrudan dağıtılmış liderlik algılarını; dağıtılmış liderlik algılarının doğrudan örgütsel destek algılarını ve örgütsel destek algılarının da okul başarısını etkilediği varsayımına dayanan Model 2’nin doğrulanması neticesinde öğretmenlerin örgütsel güven algılarının dağıtılmış liderliği, dağıtılmış liderliğin örgütsel destek algılarını ve örgütsel destek algılarının da okul başarısını olumlu yönde etkilediği sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca, öğretmenlerin örgütsel güven algılarının dağıtılmış liderlik algıları üzerinden örgütsel destek algılarını dolaylı olarak olumlu yönde etkilediği; örgütsel güven algılarının, dağıtılmış liderlik algıları ve örgütsel destek algıları üzerinden okul başarısını dolaylı olarak olumlu yönde etkilediği bulunmuştur. Bununla birlikte öğretmenlerin dağıtılmış liderlik algılarının da örgütsel destek üzerinden okul başarısı üzerinde dolaylı olumlu yönde etkisi görülmektedir.
Sonuç ve Tartışma: Öğretmenlerin, yöneticilerin, velilerin ve hatta öğrencilerin okullarda liderlik rolleri üstlenmeleri ve karar verme süreçlerine katılımları, onların eğitim için yürütmüş oldukları faaliyetlerde önemsendiklerini ve değer gördüklerini düşünmelerini sağlayarak öğrenme odaklı bir iklim yaratılmasını sağlayabilmekte ve böylece okul başarısı bu durumdan olumlu yönde etkilenmektedir. Bu bakımdan okullarda yeni liderler ortaya çıkabilmesi, öğretmenlerin bir lider olarak gelişimlerinin desteklenmesi ve okulun mevcut liderlik kapasitesinin geliştirilmesi için okul müdürlerinin sahip oldukları otoriteyi okuldaki diğer çalışanlara bırakması, işbirliğini ve grup süreçlerini desteklemesi, diğer çalışanlara güven ve saygı göstermesi önerilebilir. Diğer yandan eğitimde politika yapıcılar okul çalışanlarının ihtiyaçlarını öncelikleyen bir eğitim için bürokrasiyi daha esnek hale getirebilirler ve kolektif liderliğe vurgu yapan anlayışın okullarda daha da iyileştirilmesi için destekleyici olabilirler.
Purpose: The purpose of this study was to test theoretical models explaining structural relationships between distributed leadership, organizational trust and organizational support as perceived by teachers working at high schools and school success of these schools. Within this general aim, constructed two models utilizing the literature regarding distributed leadership, organizational trust, perceived organizational support and school success were tested.
Method: Correlational research design was used in the study assuming that there were cause-effect relationships between four main variables. Dependent, independent and mediator variables for each model were identified to put forward the cause-effect relationships between the variables. Population of the study comprises 2696 teachers working at public high schools in Eskişehir metropolitan area in the 2012-2013 academic year. The study sample was consisted of 352 teachers working at 22 different high schools selected through stratified sampling method. The research data was collected via Distributed Leadership Scale, Organizational Trust Inventory and Perceived Organizational Support Scale while Higher Education Entrance Exam score averages of the sample schools were used to determine school success variable. Correlation for data analysis, confirmatory and explanatory factor analysis for structural validity of the scales and Path analysis for testing the constructed models were utilized in the research.
Results: The goodness of fit indices of the Model I which was constructed through the assuption that teachers’ organizational support and organizational trust perceptions directly affect their distributed leadership perceptions and distributed leadership directly influences school success provided an acceptable model, but the constucted structure in the Model I was abandoned due to the non-significant relationships between the variables. Since the Model II which was constructed via the assumption that teachers’ organizational trust directly affect their distributed leadership perceptions, distributed leadership directly influence their organizational support, organizational support perceptions directly affect school success was validated, it was concluded that teachers’ organizational trust directly affect their distributed leadership perceptions, distributed leadership directly influence their organizational support, organizational support perceptions directly affect school success in a positive way. Moreover, it was also revealed that teachers’ organizational trust perceptions mediated through distributed leadership indirectly have a positive influence on organizational support; their organizational trust perceptions mediated through distributed leadership and organizational support perceptions indirectly affect school success. Finally, it was found that teachers’ distributed leadership perceptions mediated through organizational support have an indirect positive effect on school success.
Conclusion and Discussion: Taking leadership roles by the teachers, administrators, parents and even by students and participating in decision making processes in schools can bring about thinking of being important and valuable, creating a positive learning environment in schools, and in turn positively affecting school success. In this regard, school administrators should give their authority and dominance to other individuals in the school, support cooperation and group processes, trust and respect other people so that new leaders can emerge in schools, development of teacher leaders can be supported and the present leadership capacity of the schools can be improved. On the other hand, high-level policy makers can be supportive in abandoning the bureaucracy for flexible school considering the needs of the school members and putting transformations from individualistic leadership to collective leadership into practice.
