Eğitim kurumu müdürlerinin liderliği ile okul çıktıları arasındaki ilişkilerin meta-analiz yöntemiyle incelenmesi

Abstract

Amaç: Bu çalışmanın amacı, eğitim kurumu müdürlerinin liderliği ile okul çıktıları arasındaki ilişkilerin meta-analiz yöntemiyle incelenmesidir. Yöntem: Çalışmada ulaşılan veriler, betimsel ve meta-analiz yöntemleri kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırma kapsamına, 01.01.2000 ile 31.12.2011 tarihleri arasında Türkiye’de üretilen, çalışmanın amacına ve sınırlılıklarına uygun, 55 adet bildiri, makale ve tez alınmıştır. Çalışmada, etki büyüklüğü, anlamlılık ve heterojenlik değerleri, “Tam Kapsamlı Meta-analiz Programı-CMA” programı kullanılarak hesaplanmıştır. Bulgular: Araştırmada, rastgele etkiler modeline göre değerlendirildiğinde, eğitim kurumu müdürünün liderliği ile öğretmen açısından çıktılar arasındaki etki büyüklüğü değeri, 0.44 olarak belirlenmiştir. Bu değer, eğitim kurumu müdürlerinin liderliği ile öğretmen açısından çıktılar arasında, pozitif yönde, orta düzeyde anlamlı ilişkilerin bulunduğunu göstermiştir. Öğrenci başarısı (0.59), öğretmenlerin iş doyumu (0.51) ve motivasyonu (0.63) için ise daha güçlü ilişkilerin bulunduğu anlaşılmıştır. Öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları (0.38), performansları (0.30) ve örgütsel vatandaşlık davranışları (0.16) ile okul müdürlerinin liderliği arasında ise pozitif yönde anlamlı ilişkilerin olduğu görülmüştür. Tartışma ve Sonuç: Çalışma sonucunda; demokratik, dönüşümcü, öğretimsel ve kültürel liderlik ile okul çıktıları arasında pozitif yönde, güçlü düzeyde anlamlı ilişkilerin bulunduğu belirlenmiştir. Etik ve vizyoner liderlik ile okul çıktıları arasında orta düzeyde, sürdürümcü ve emredici liderlik arasında ise daha zayıf düzeyde ilişkilerin olduğu anlaşılmıştır. Bu noktada, geleneksel yönetici davranışlarının, öğrenci ve öğretmenlerin performanslarını istenen düzeyde artıramadığı anlaşılmıştır. Araştırmada okul çıktılarını en fazla etkileyen liderlik yaklaşımlarının ortak özelliğinin, insanı merkeze almaları olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Okul müdürleri, durumsal faktörleri de göz önünde bulundurarak farklı liderlik yaklaşımları gerektiren davranışları etkin bir şekilde göstermeli, kurumlarını; etik ve demokratik değerlerin, adaletin, hoşgörünün ve iş birliğinin öğretildiği, ortak bir yaşam alanına dönüştürmelidir.

Purpose: The purpose of this research study is to investigate the relationship between the school principals’ leadership and school outcomes using the method of meta-analysis. Method: The data were analysed using descriptive method and meta-analysis. 55 papers, articles and theses produced in Turkey between 01.01.2000 and 31.12.2011 with the limitations of the research study were included in the study. In this study effect size, significance and heterogeneity values were calculated using ‘comprehensive metaanalysis- CMA’. Findings: In this study, the effect size value was determined as 0.44 when the relationship between the school principals’ leadership and school outcomes in terms of teachers based on the random effects model. This showed that there was a positive, at middle level and meaningful relationship between school principals’ leadership and school outcomes in terms of teachers. For school achievement (0.59), teachers’ job satisfaction (0.51) and motivation (0.63) the relationship was stronger. The relationship between school principals’ leadership and teachers’ organizational commitment (0.38), performance (0.30) with organizational citizenship behaviors (0.16) was found as positive and meaningful. Discussion and results: As a result, the relationship between democratic, transformational, educational and cultural leadership and school outcomes was strong and meaningful. The relationship between the outcomes of schools and ethic and visionary leadership was at middle level while it was smaller with transactional and directive leadership models. At this point, it was clear that the traditional behaviors or school principals were not able to increase the performance of students and teachers to the desired level. It was concluded that the common features of leadership models effecting school outcomes most were human-centered. School principals should have behaviors that require different leadership approaches, taking into acoount situational factors. They also inverted their institution to the common living area in which ethical, democratic values justice, tolerance and cooperation are taught.