Türkiye’de gelir idaresinin yeniden yapılandırılmasının vergi kültürü açısından değerlendirilmesi

Abstract

İlk kez Schumpeter tarafından kullanılan vergi kültürü kavramı; ekonomik, sosyal, kültürel, coğrafik faktörlerin etkisiyle toplumdan topluma farklılık arz etmekle birlikte, içinde birçok etmeni barındıran, zaman içerisinde şekillenen ve örflere benzeyen bir olgu olarak nitelendirilebilir. Ülkenin kültürel tarihi içine gömülmüş diğer etkenler ile bağları ve etkileşimleri olan vergi kültürü kavramının şekillenmesinde; dini inançlar, eğitim durumu, gelir düzeyi, yükümlülerin diğer yükümlüler hakkındaki düşünceleri, devlet tarafından yapılan kamu hizmetlerinin mükellef tercihlerine uyumluluğu etkili olduğu kadar uygulanan vergi afları ve vergi denetimlerinin sıklığı da etki yaratabilir. Tüm bu faktörler kadar vergi kültürünün oluşmasında etkili olan bir diğer faktör de vatandaşın devlete duyduğu güvendir. Çünkü bir toplumda vergi kültürünün yerleşebilmesi devlete duyulan güven ve bunun sonucunda oluşacak vatandaşlık bilincine bağlıdır. Bir vergi sisteminin etkinliğini sağlamada yalnızca yasal mevzuat değil gelir idaresinin modernizasyonu ve vergilendirme hizmetinin verimli hale getirilmesi ülkelerin üzerinde durması gereken konuların başında gelmektedir. Türkiye de bu konuya hassasiyet göstererek vergi kültürünün istenilen düzeye çıkarılması amacıyla gelir idaresinin yeniden yapılandırılması uygulamasına gitmiştir. Çağdaş ülke uygulamalarını da dikkate alan Gelir İdaresi, toplumda vergi kültürünün yerleşebilmesi amacıyla yazılı ve sesli rehberler hazırlanması, web tabanlı bilgilendirme sistemi, vergi konusunun ilköğretim müfredatına dahil edilmesi, vergi konulu etkinlikler düzenlenmesi gibi yenilikçi çalışmalara yer vermiştir. Gelir İdaresinin 2005 yılından bu yana yaptığı çalışmalar idarenin vergi kültürünün gelişimine atfettiği önemi ortaya koymaktadır.

The concept of tax culture, for the first time used by Schumpeter, can be defined as a fact including many factors, developing in time and acting like manners. The concept can differ from society to society with the effect of economic, social, cultural and geographical factors. In the development of the concept of tax culture having relation and interaction with the other factors hidden in the cultural history of country, these have an important effect; religious beliefs, educational status, level of income, reflection of the taxpayers on the other taxpayers, compatibility of public service by the goverment to the taxpayer‟s choice and also the tax amnesty and the sequence of tax audit. Along with all these factors, there is one more factor effecting the development of tax culture; the trust of citizen in government. Because the development of the tax culture in a society depends on the trust in government and consequently the citizenship consciousness. For the efficiency of a tax system ,the most important issue all the governments should emphasize is not only the legal regulations but also the improvement of taxation service and modernization of revenue administration. Turkey pays attention to the issue and put the restructing of the revenue administration into practice with the aim of developing the tax culture. To develop tax culture in the society, in consideration of the applications of modern countries, Revenue Administration has managed some innovative movements such as preparing written and audible guides, web based information system, including the tax subject in the cirriculum of primary education, organizing tax topical activities. The movements since 2005 assert the Revenue Administration‟s attention to the development of the tax culture.