Türkiye tarih boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Kıtaların birleşim yerinde olması, ticaret yollarının üzerinden geçmesi, doğal ve kültürel değerlerinin bulunması nedeniyle tarihin her döneminde önemini koruyan bir coğrafyada yer almıştır. Birçok uygarlık üzerinde kurulmuş ve günümüze kadar ulaşabilen eserler bırakmıştır. Zamana karşı direnen doğal ve kültürel mirasımızın sonraki nesillere de taşınabilmesi için korunması, bakımı ve onarımı gerekebilmektedir. Bu amaçla yapılan restorasyon çalışmalarında mevcut eserdeki malzeme özelliğiyle aynı ve özgün malzemenin kullanımı tarihi yapıların estetik ve tarihi değerlerinin korunması yönünden önem arz etmektedir.
Tarihi yapılarda bağlayıcı malzeme olarak kullanılan malzemelerin en önemlilerinden biri de horasan harcıdır. Horasan harcı kiremit kırığı ve kireç kullanılarak hazırlanan, tarihi yapıların inşasında bağlayıcı olarak kullanılan malzemedir. Restorasyon çalışmalarında horasan harcı yerine çimento kullanımı oldukça sık karşılaşılan durumdur. Bu durum yapıların tarihi dokusuna zarar vermekte ve özgünlüklerini kaybetmesine yol açmaktadır. Horasan harcı yerine başka harçların kullanılmasının ana nedeni genel olarak, bu malzemenin üretiminin tam olarak bilinmemesinden ve istenilen özelliklerin kazandırılamayacağının düşünülmesindendir. Bu nedenle horasan harcını oluşturan malzemelerin tanınması ve horasan harcının özelliklerinin çeşitli katkı maddelerini kullanarak geliştirilmesine ihtiyaç duyulmuştur.
Bu çalışmada horasan harçlarında genleştirilmiş perlitin kullanılmasının harcın özelliklerine etkisini araştırmak amacıyla, perlit içermeyen ve kiremit kırığı yerine % 10, % 20, % 30, % 40 oranlarında perlit içeren numuneler hazırlanmıştır. Numunelerin hazırlanmasında 40x40x160 mm ölçülerinde standart kalıplar kullanılmıştır. Numuneler üzerinde birim ağırlık deneyi, ultrases geçiş süresi deneyi, eğilme ve basınç dayanımı deneyleri ve su emme deneyi uygulanmıştır. Perlitli horasan harcı numuneleri SEM-taramalı elektron mikroskobu ile görüntülenmiş ve içyapıları hakkında fikir edinilmiştir. Deneyler sonucunda perlitli horasan harçlarının yalıtım özellikleri yüksek bulunduğu için enerjinin daha etkin kullanılması beklenmektedir. Ayrıca yapı ağırlıklarında bir azalma sağlayacağından yapıların inşaasında kullanılan donatı ve taşıyıcı malzeme miktar ve boyutlarının da azalması beklenmektedir.
Turkey has been home to many civilizations throughout history. Turkey has taken place in a geographical region where protect its importance on every period of history due to being the junction of continents, passing through the trade routes and having natural and cultural values. Many civilizations have been found on it, and many works which can reach up to the present have been left. Our natural and cultural heritages which are durable against to time, must protect, maintain and repair for seeing of next generations. Using of similar and original materials on current historical works in restoration working which perform for this aim are important for protecting of historical properties and esthetic of historical structure.
One of the most important binding materials used in historical structures is khorasan mortar. Khorasan mortar is a material which is prepared with lime and roof tiles, used as binder material in historical structures. In restoration works, using of cement instead of khorasan mortar is fairly common situation. This situation damages historical structure’s tissue and leads to loss of its specificity. In general, the main reason of using cement instead of khorasan mortar is not known producing this material and it is thought that, desirable properties would not be provided. Therefore, the constituent materials recognition in khorasan mortar is required and characteristics of khorasan mortar are needed to be developed by using various additives.
In this study to investigate the using of expanded perlite in khorasan mortar on mortar's properties perlite-free and instead of tile fractures 10 %, 20 %, 30 %, 40 %, perlite containing samples were prepared. 40x40x160 mm in size standard molds were used in the preparation of the samples. Unit weight experiment, ultrasonic transit time experiment, flexural and compressive strength experiments and water absorption experiment was applied on samples. Khorasan mortar samples containing perlite were imaged with SEM-scanning electron microscope and an idea was obtained about the internal structure of the sample. As a result of experiments, it is hoped that the energy can be used more effective because of the high insulating properties of perlite using in khorosan mortars. Moreover, it is expected that both quantity and shape of reinforcement and material of structures can be decreased because of a reduction in the weight of structure has been provided.
