Afyonkarahisar’da yetiştirilen makarnalık ve ekmeklik buğday çeşitlerinin kalite özelliklerinin belirlenmesi

Abstract

Türk halkının beslenmesinde ana gıda maddesini teşkil eden ekmeğin hammaddesi olan buğdayın kalitesi birçok faktöre bağlı olarak değişmektedir. Buğdayda kaliteyi etkileyen unsurlar çevresel ve kalıtsal olarak 2 kısma ayrılmaktadır. Aynı yörede yetiştirilen değişik buğday çeşidinin kalite özellikleri arasında ve farklı yörelerde yetiştirilen aynı buğday çeşidinin kalite özellikleri arasında farklılıklar görülmektedir. Bu çalışmada; Afyonkarahisar İlinde yetiştirilen makarnalık ve ekmeklik buğday çeşitlerinin kalite özellikleri hakkında bilgi sahibi olmak, kalite envanteri oluşturmak ve ildeki mevcut un sanayisine kalite altyapısı oluşturmak amacıyla kalite bölgelerinin belirlenmesine çalışılmıştır. Araştırma materyali olarak, Afyonkarahisar İlinde 2010-2011 sezonunda yetiştirilen, farklı köy ve beldelerden toplanmış Gerek79, Kate A-1, Bayraktar, Bezostaja1 çeşitlerine ait 81 ekmeklik ve Ç1252, Kızıltan, Mirzabey çeşitlerine ait 108 makarnalık buğday örneği kullanılmıştır. Ekmeklik buğdayda standart çeşit olarak Bezostaja1, Sönmez 2001, Müfitbey, Nacibey, Gerek79, İzgi 2001 ve Altay 2000, makarnalık buğdaylarda standart çeşit olarak Kunduru 1149, Kızıltan, Yelken 2000, Dumlupınar ve Ç1252 kullanılmıştır. Kalitelerini belirlemek amacıyla fiziksel ve tekno-kimyasal analizler yapılmıştır. Bir yıllık ve sadece o yılın koşullarının etkisi altında oluşan özelliklerin değerleri kullanılarak yapılan bu çalışmanın sonucuna göre Afyonkarahisar yöresi için ekmeklik buğdaylarda kalite açısından Bezostaja1, Sönmez01 ve Müfitbey çeşitlerinin; makarnalık buğdaylardan ise Kunduru1149, Dumlupınar ve Yelken 2000 çeşitlerinin kaliteli çeşit yetiştirilmesi açısından uygun olacaktır.

Quality of wheat, which is raw of bread and main nourishment of Turkish people varies with many factors. The factors affecting wheat quality are divided into two sections, hereditary and environmental ones.. There are differences between quality characteristics of different wheat varieties grown in same region. When same variety is grown in different regions, quality traits vary as well. The aim of this study was to determine quality characteristics of bread and durum wheat varieties grown in Afyon; to create quality inventory in districts of Afyon province. 81 bread wheat samples (Gerek79, KateA1, Bayraktar, Bezostaja1 cultivars) and 108 durum wheat samples (Ç1252, Kızıltan91, Mirzabey cultivars) gathered from different villages and towns of Afyon province in 2010-2011 growing season were used as experiment material. In bread wheat experiments, the standard varieties were Bezostaja1, Sönmez 2001, Müfitbey, Nacibey, Gerek79, İzgi 2001 and Altay 2000. The standard varieties of the durum wheat experiments were Kunduru 1149, Kızıltan 91, Yelken 2000, Dumlupınar and Ç1252. Quality characteristics were determined using physical and techno-chemical analysis. So, our results revealed that Bezostaja1, Sönmez01 ve Müfitbey cultivars as bread wheat; Kunduru1149, Dumlupınar ve Yelken 2000 cultivars as durum wheat are suggested for quality cultivar production.