“1844-1845 Yılı Temetuât Defterleri Işığında İnönü Nahiyesi’ne Bağlı Köhne,
Yenice, Cami-i Şerif ve Orta Mahallelerinin Sosyo-Ekonomik ve Demografik
Yapısı” başlıklı çalışma, Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nde Maliye Varidat Muhasebe
Bölümü’nde (ML. VRD. TMT) yer alan, 1844-1845 yılında yapılan temettuât
tahrirleri esnasında hazırlanan 08272, 16106, 16107, 16110 numaralı İnönü Kazası
temettuât defterlerine dayanmaktadır.
Söz konusu tahrirler, Tanzimat Döneminde yapılan mali düzenlemeler içinde
önemli bir yere sahiptir. Tahrirlerin amacı, vergilerin daha düzenli ve adil bir
şekilde toplanmasıdır. Bu amaçla halkın servet ve gelirine göre vergi talep edilmesi
kararlaştırılmıştır. Halkın mali gücüne göre vergi tespit edilebilmesi amacıyla
Anadolu ve Balkanlar’daki şehir, kasaba ve köylerde yaşayan halkın emlak,
arazi ve hayvan sayımları yapılmış, bunların gelirleri belirlenmiştir. Osmanlı
Devleti’nin genelinde yapılan bu sayımlar, Osmanlı toplumunun sosyo-ekonomik ve
demografik yapısı hakkında önemli bilgiler vermektedir. Temettuât çalışmaları
Tanzimat Fermanı’nın gereğidir. Fermanda halkın geliri ile orantılı vergi alınacağı ifadesinin bulunması bu çalışmaların dolayısıyla temettuât defterlerinin
hazırlanmasını sağlamıştır.
Çalışmada, İnönü Kazası’nın 1844-1845 yılı sosyo-ekonomik ve
demografik yapısı temettuât defterleri ışığında incelenerek değerlendirmeler
yapılmaya çalışılmıştır. Bu sayede 1844-1845 yılında kazanın nüfusu, arazileri,
hayvan cinsleri ve sayıları, yörede kullanılan aile-şahıs adları ve lakapları, halkın
meslekleri ve bu mesleklerden elde edilen yıllık kazançlar, kazada yetiştirilen
ürünler, ödenen vergiler tespit edilmiş olup elde edilen sayısal veriler tablolar
halinde gösterilmiştir.
Çalışmada İnönü Kazası’nın merkez mahalleleri incelenmiştir. Yapılan bu
incelemelerle İnönü’nün sahip olduğu sosyo-ekonomik, kültürel ve demografik
özelliklerinin ortaya çıkarılması, Tanzimat Fermanı ile başlayan ekonomik ve mali
alandaki düzenlemelerin, İnönü ölçeğinde izlenmesi amaçlanmıştır.
The title of our study is ''The Socia-Economic and Demographic
structure of İnönü in the Temettuat Books of 1844 and 1845. Our study is
based on Inönü's temettuat books which are numbered with 8272, 16106,
16107,16110 and 1465. These books which were prepared during temettuat
enumerations between 1844 and 1845 take place in Ottoman Archives in
İstanbul.
These temettuat enumerations have great importance in the arrangements of
Financial field that are arranged in Tanzimat period.The purpose of these
enumerations are to gather taxes regularly and equitably. As a result, it was
decided to ask taxes according to people’s wealth and income.The
enumerations of people’s real estate, land ,animals and their income were
determined in order to designate the amount of tax according to people‘s
financial power. These people were living in cities, towns and villages of
Anatolia and the Balkans. The enumerations which are done in general districts of Ottoman Empire give information about the Socio- Economic and
Demographic structure of Ottoman society.
We have tried to do evaluations of the Socio-Economic and
Demographic structure of İnönü District in 1844 by researching temettuat
books. By this way the population of İnönü in 1844 and 1845, lands,
buildings,animals, the names and nicknames of family used in the district,
people’s professions and yearly incomes of these professions, products grown
in the district, taxes paid to the state and obtained numerical data are shown
in tables mathematically.
The neighbourhoods in the center of Inönü are examined in this
study. With the help of these researches we have tried to define the features of
Inönü’s socio-economic, cultural, demographic structure. We have tried to
observe the arrangements in the financial and economic field that started
with Tanzimat declaration in the scale of Inönü.
