Sebepsellik ilkesi, felsefi bakımdan kısaca varlığı zaman içinde
birbirine bağlayan şeydir. Dilbilgisel manasıyla ise, cümledeki veya cümleler
arası sebep sonuç ilişkilerinin yapı analizi ve bu cümlelerin çeşitli yönleriyle
ele alınışıdır.
Bu çalışmada Harezm Türkçesi döneminin nesir örneği olan Kısasü’l-
Enbiyâ üzerinden sebepsellik şekilleri ele alınmıştır. Metinde, sebep bildirme
işlevi olan öğelere ait örnekler tanıklanmış ve bu örneklerin Türkiye
Türkçesine aktarımı yapılarak sebep bildirme nedenleri açıklanmıştır. Ayrıca
bu öğelerin tarihsel Türk dilindeki görünümlerine ve örneklerine de yer
verilmiştir.
Sonuç olarak elde edilen veriler ışığında, birçok farklı sebepsellik
yapısını bünyesinde barındıran Kısasü’l Enbiyâ’da çekim edatlarıyla,
bağlaçlarla, isim çekim ekleriyle, zarf-fiil ekleriyle, soru yoluyla ve diğer
sözcüklerle ifade edilen sebepsellik şekillerine ulaşılmıştır.
Philosophically, the causality principle is briefly what connect the
existence to each other in time. Its grammatical meaning is the structural
analysis of cause and effect relations in phrase or between phrases and
being discussed of these phrases with various aspects.
In this study, the causality principles are discussed on the basis of
Kısasu’l-Enbiya which is a prose example of the Khwarezm Turkish period. In
the text, the examples, belong to elements which have statement reason, are
seen and the reasons of statement function are explained by transfering
these examples to Turkey Turkish. In addition, the aspects and the examples
of these elements in historical Turkish language are included.
Consequentially, in the light of the results obtained, in the Kısasu‘l-
Enbiya which include various different causality structures, via particle,
conjunction, inflexional suffix, verbal adverb, question and the causality styles
are reached which are stated with other words.
