Mitik bir topografya olarak venedik: kültürel ekolojik bir yaklaşım

Abstract

Doğa ve kültür, arkaik zamanlardan beri edebiyata konu olmuş kavramlardır. Aralarındaki dikotomik ilişki, felsefenin de ilgisini çekmiş, dönemin önde gelen filozofları tarafından çalışmalarda yer verilmiştir. Çalışmanın kuramsal çerçevesini oluşturan Kültürel Ekoloji Olarak Edebiyat, sistemin hegemonik güçleri ile toplumun marjinalize edilmiş konuları arasında dengeyi sağlayan bir mekanizma gibi çalışmaktadır. Hayatın ikilemlerden ibaret olduğunu söylemek ya da bu durumu kabullenmek yeterli değildir. Önemli olan dikotomik ilişkiler içerisindeki sistematik olgular ile bastırılanlar arasında bir ilişki oluşturmak, homojen bir birliktelikten ziyade bir arada olmalarını sağlamaktır. Bu kuram, içinde barındırdığı alt metinlerle felsefi, sosyolojik ve antropolojik bir edebiyat sentezi ortaya çıkarmaktadır. Çalışmanın amacı, toplumda var olan baskın güçlerin çıkmazlarının ve tek yanlılıklarının ortaya çıkarılmasını, kültürel olarak bastırılanın dil aracılığıyla etkinleştirilmesini ve bu iki kutbun entegrasyonunu gözler önüne sererek edebiyatın kurmaca düzlemde sürdürdüğü kültürel yaratıcılığın okur tarafından nasıl yapılandırıcı bir deneyime dönüştürüldüğünü göstermektir. Bu bağlamda Thomas Mann’ın Venedik’te Ölüm, Ian McEwan’nın Yabancı Kucak ve Nedim Gürsel’in Resimli Dünya isimli eserleri, Hubert Zapf’ın Kültürel Ekoloji Olarak Edebiyat kuramı kapsamında geliştirdiği ‘Üçlü İşlev Modeli’ aracılığıyla karşılaştırmalı bir şekilde incelenecektir. Kültür Eleştirel Üstsöylem, Kurmaca Karşıt Söylem ve Uzlaştırıcı Söylemlerarasılık vi basamaklarından oluşan bu model, Nietzsche’nin Tragedya’nın Doğuşu, Adorno ve Horkheimer’ın Aydınlanmanın Diyalektiği ve Bahtin’in Rabelais ve Dünyası isimli eserlerinin alt metin olarak ele alınmasıyla daha da anlamlanacaktır. Kültürel-ekolojik bir yaklaşımla ele alınan Venedik, birincil kaynakça olarak incelenen eserlerde ortak uzam olarak yer almakta ve ‘Kurmaca Karşıt Söylem’ olarak ortaya çıkmaktadır. Venedik’in katastrofik ve liminal gücü sayesinde aydınlanmacı toplumlarda bireyleri ve olayları Diyonizyaklaştırdığı ve resmi söylemlerin çözüldüğü görülmüştür. Eserlerinde sonunda görülen sembolik ölümler, doğa ile kültürün karşı karşıya gelmesinden kaynaklanmaktadır. Bu çalışma, Karşılaştırmalı Edebiyat Bilimi alanında yapılmış çalışmaları destekler niteliktedir, özellikle Türk ve İngiliz edebiyatı bağlamında alanyazına yeni bir soluk getireceği düşünülmektedir

Nature and Culture are the terms discussed in literature since archaic periods. The dichotomic relation between them has drawn attention of philosophy, and it has been used by the prominent philosophers in the related studies. Literature as Cultural Ecology, which is the theoretical framework of the study, works as a mechanism balancing between hegemonic powers of the system and the marginalized matters of the society. That is not decent to say that life is made up of those dilemmas or to accept it. What is the significant one is to interrelate between systematical phenomenons within the dichotomical relations and restrained ones, and to provide them to coexist even they are not homogenous. This theory brings out a philosophical, sociological and anthropological literature synthesis containing subtexts within itself. The aim of the study is to provide the dilemmas and unilateralism of the dominant powers in the society, to activate the culturally repressed one via language and to display the integration of those two opposite sides, so literature will enable the cultural creativity to be converted by the reader into a constructing and transforming experience in the fictional atmosphere. The works named as Death in Venice by Thomas Mann, Comfort of Strangers by Ian McEwan and The Turbans of Venice by Nedim Gürsel is examined comparatively through Triadic Function Model developed within the scope of Hubert Zapf’s Theory Literature as Cultural Ecology. This model including viii the stages named as “Culture-Critical Metadiscourse”, “Imaginative Counter Discourse” and “Reintegrative Interdiscourse” will be much more meaningful through analyzing subtexts like The Birth of Tragedy by Nietzsche, Dialectic of Enlightment by Adorno and Horkheimer and Rabelais and His World by Bahtin. Venice, within the Cultural-Ecological Approach, is the common setting in three novels to be used in the study as a first reference, and it is evaluated as ‘Imaginative Counter Discourse’. It is observed that Venice make the individuals and events Dionysiac in the enlightened societies via its catastrophic and liminal power, and official discourses are dissolved in Venice. Symbolic deaths observed at the end of the novels are based on the confrontation of nature and culture. This study supports the other studies in the field of Comparative Literature and it is considered as a new lease in both English and Turkish Language and Literature