İbrahim Gülşeni divanı

Abstract

İbrahim Gülşenî, edebiyatımızdaki önemli mutasavvıf şairlerdendir. Mensup olduğu gelenek içerisinde pek çok eser kaleme almıştır. Genelde sanat kaygısından uzak ve ilgili tasavvuf öğretilerini mürit ve okuyucularına öğretme amacıyla oluşturulan bu eserler hacimsel olarak da oldukça geniştir. İbrahim Gülşenî’nin öncüsü olduğu Gülşenîlik tarikati de Türk kültür ve tasavvuf tarihi açısından önem arz etmektedir. Yaşadığı dönemde geniş hoşgörüsü sebebiyle etrafında pek çok takipçi kazanmış olan İbrahim Gülşenî bu yönüyle siyasi otoritenin de dikkatini çekmiş ve kendisiyle ilgili bazı kesimlerce oluşturulan olumsuz algıyı da bizzat Mısır’dan İstanbul’a gelerek kendisi düzeltmek durumunda kalmıştır. Şiirlerinde önemli bir düzeyde kendisini hissettiren Yunus Emre ve Seyyid Nesimî etkisi ondaki din anlayışı ve insan sevgisini anlama açısından dikkate değerdir. İbrahim Gülşenî, her ne kadar tasavvufî yönü ağır basan didaktik nitelikli şiirler kaleme almış olsa da şiirdeki ahenge dair unsurları göz ardı etmemiş ve bu ahenk unsurlarını ustalıkla kullanmayı bilmiştir. Gülşenîlik bağlamında pek çok takipçisi olan İbrahim Gülşenî’nin şiir alanında da ölümünden sonra Anadolu ve Balkanlar coğrafyasında birçok takipçisi olmuştur. Üstelik bu takipçiler arasında Usûlî gibi döneminin tanınmış şairleri de bulunmaktadır. Çalışmamızın konusunu oluşturan İbrahim Gülşenî’nin Türkçe Divanı, Türk tasavvuf tarihinde önemli bir figür olan İbrahim Gülşenî’yi ve tarikati olan Gülşenîliği anlama noktasında ciddi önem arz etmektedir. Nitekim Gülşenîlikle ilgili literatürde bu tarikatin belli dönemlerde geniş hoşgörü anlayışlarının yanlış anlaşılması nedeniyle batınî bir tarikat gibi muamele gördüğü belirtilmektedir. İbrahim Gülşenî’nin Türkçe Divanı üzerinden bu hususla ilgili bir okuma yapıldığında ehl-i sünnet inancından herhangi bir sapmanın olmadığı iv görülecektir. Bu eser üzerinde bugüne kadar geniş hacmi sebebiyle bütünsellik özelliği taşıyan herhangi bir çalışma yapılmamıştır. Yapılan çalışmalardaysa az sayıdaki şiir ele alınmış eserin dil özellikleri ve tasavvufî muhtevası üzerinde durulmuştur. Bu yönüyle çalışmamız alanında ilk olma özelliği taşımaktadır. Eserin farklı kütüphanelerde bulunan en hacimli, dönemin dil özelliklerini yansıtan ve tertipli üç nüshası tespit edilmiş, bu nüshaların temininden sonra transkripsiyonları yapılarak edisyon kritikli metin oluşturulmuştur. Netice olarak bugüne kadar hiçbir yerde yayınlanmamış olan bin yüz adede yakın şiir gün yüzüne çıkarılarak araştırmacılara ve okuyuculara sunulmuştur

İbrahim Gülşenî is one of the most important Sufi poets in our literature. He has written many works in which the tradition he belongs to. These works, which were generally created to teach the disciples and readers of the related Sufism teachings and are far from artistic concerns, are also quite large in volume. The Gülşenî sect which founded by İbrahim Gülşenî, is also important in terms of Turkish culture and the history of Sufism. İbrahim Gülşenî, who gained many followers around him thanks to his wide tolerance during his lifetime, also attracted the attention of the political authority in this respect and had to come to Istanbul from Egypt to correct the negative perception created by some groups about him. The influence of Yunus Emre and Seyyid Nesimî, who made himself felt at an important level in his poems, is remarkable in terms of understanding his understanding of religion and human love. Even though İbrahim Gülşenî wrote didactic poems with a predominant Sufi aspect, he did not ignore the elements of harmony in poetry and was able to use these harmony elements skillfully. İbrahim Gülşenî, who had many followers in the context of Gülşenî, had many followers in the field of poetry in Anatolia and the Balkans even after his death. furthermore, there are well-known poets of their period such as Usulî among these followers. The Turkish Divan of İbrahim Gülşenî, which is the subject of our study, is one of the great importance in understanding İbrahim Gülşenî, an important figure in the history of Turkish Sufism, and his sect, Gülşenî. Indeed, in the literature about Gülşenî, it is stated that this sect was treated like an esoteric due to the misunderstanding of the wide understanding of tolerance in certain periods. It will be seen that there is no deviation from the belief of followers of sunnah when reading is made on the Turkish Divan of İbrahim Gülşenî. No work vi has been carried out on this work to this day, which has the characteristic of integrity due to its wide scope. A small number of poems were handled in the studies and language features were emphasized. In this respect, our study is the first in its field. The most comprehensive three copies of the work in different libraries, reflecting the linguistic features of the period, were determined, and the critical edition text was created by transcribing these copies. In conclusion about a thousand hundred poems that have not been published anywhere to date have been unearthed and presented to researchers and readers