Hüseyin B. Ahmed-i Sirozi’nin Cami‘u’n-Nesayih’i (inceleme-metin-dizin)

Abstract

16. yüzyıl şâirlerinden olan Hüseyin b. Ahmed-i Sirozî, bugünkü Yunanistan sınırları içerisinde yer alan ve bir dönem Osmanlı Devleti’nin Rumeli’deki darphane merkezlerinden olan Serez (Siroz) şehrinde doğmuştur. Şiirlerinde “Hüseynî” mahlasını kullanan Hüseyin b. Ahmed-i Sirozî, yaşadığı dönem itibariyle Balkanlar’da çok etkin olan Halvetî tarikatına müntesip ârif bir zattır. Bu hususiyeti eserlerine de yansımıştır. Mesnevî formunda nazm ettiği Câmi¤u’n-Nesâyih ile Câmi¤u’l-Envâr Alâ Tefsîri’l-İhlâs adlı iki eseri, daha ziyade dinî-tasavvufî ve ahlâkî nitelikteki konularda didaktik mesajlar içeren nasihat-nâme örneklerindendir. Çalışmamızın esasını teşkil eden Câmi¤u’n-Nesâyih ise aynı zamanda Yâsîn Sûresi’nin manzum tefsiri mahiyetindedir. Eser, aynı zamanda Hz. Muhammed’in (sav) hayatından ve öğretilerinden tafsilatlı olarak bahsettiği için Muhammediyye türünden izler de taşımaktadır. Câmi¤u’n-Nesâyih’te mesnevînin yanı sıra kasîde ve kıt’a gibi nazım şekilleri de tercih edilmiştir. Eserde ağırlıklı olarak aruzun hezec bahrinin Mefâîlün / Mefâîlün / Mefâîlün ve remel bahrinin Fâilâtün / Fâilâtün / Fâilün vezinleri kullanılmıştır. Tez çalışmamız, dört bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde Hüseynî’nin hayatı, edebî kişiliği ve eserleri yer alırken; ikinci bölümde şekil itibariyle Câmi¤u’n Nesâyih’in tanıtımı yapılmıştır. Üçüncü bölümde eser, muhteva yönüyle ele alınırken son bölümde ise beş farklı nüsha üzerinden Câmi¤u’n-Nesâyih’in tenkitli metni hazırlanmıştır

Hüseyin b. Ahmed-i Sirozi was born in the city of Serres (Siroz), which was one of the mint centers of the Ottoman Empire in Rumelia, which was within the borders of today's Greece. Hüseyin b. Ahmed-i Sirozi used the pseudonym “Hüseyni” in his poems. He was a witty person as being resident of the Halveti sect which was very influential in the Balkan’s as of the period he lived. He reflected these features in his literary works. He wrote his two pieces of works in the form of Mesnevi. These works are Cami’un Nesayih and Cami’ul Envar Ala Tefsiri’l İhlas. These works are examples of nasihat-name which includes didactic messages on religious-mystical and moral issues. Cami’un Nesayih which constitues the essence of our study is also the interpretation of the verse of Surah Yasin. The work also carries the traces of literary type Muhammadiyah as it mentions the life and teachings of Hz.Muhammad in detail. In the Cami’un Nesayih, verse forms such as kaside and kıt’a were also preferred. In this work, hezec bahr of aruz rhythm Mefailun / Mefailun / Mefailun and remel bahr of aruz rhythm Failatun / Failatun / Failun are intensely used. Our study of thesis consists of four chapters. In the first part, Hüseyni’s life, literary personality and works take place, while in the second part Cami’un Nesayih is introduced as a form. In the third part, the work is handled in terms of its content, while in the last part, the text of the criticism of Cami’un Nesayih has been prepared on five different copies