Ahmedi Divanı (inceleme-tenkitli metin-tıpkıbasım)

Abstract

14. yüzyılın ikinci çeyreği ortalarında doğan ve 15. yüzyılın ilk çeyreği ortalarında vefat eden Ahmedî, Divan Edebiyatı ve Divan Edebiyatı Geleneği için kurucu şair olması bakımından çok önemli bir yere sahiptir. Ancak bu öneminin büyüklüğünün aksine hayatı ve eserleri ile ilgili bilgiler bugün bile muğlak durumdadır. Bugüne kadar birçok araştırmacı tarafından Ahmedî ile ilgili yazılar kaleme alınmış olsa da hiçbiri bu muğlak durumları açıklığa kavuşturacak bilgiler ortaya koyamamıştır. İskender-nâme ile birlikte en önemli iki eserinden biri sayılan Dîvân’ının tenkitli tam bir metni dahi oluşturulamamıştır. Bu tezde Ahmedî Dîvânı’na ait 7 nüsha karşılaştırılarak tenkitli bir metin ortaya konulmaya çalışılmış; bu metne nazire mecmualarında yer alan Ahmedî şiirleri de dahil edilmiş ve bu sayede müellif nüshası olmayan/bulunamayan Ahmedî Dîvânı’nın tam metninin ortaya çıkarılması amaçlanmıştır. Ahmedî Dîvânı’nın tenkitli metninin yanında, doğumundan ölümüne kadar hayatıyla ve eserleriyle ilgili bütün bilgilerde var olan muğlaklık örnekler, deliller ve çıkarımlar vasıtasıyla giderilmeye çalışılmıştır. Ayrıca yine Ahmedî’nin kendi beyitlerinden yola çıkılarak üslubuna, hayat anlayışına ve dünya görüşüne ait izlenimler aktarılmıştır. Tez içerisinde Dîvân nüshalarında bulunan ve nazire mecmualarında Ahmedî adına kayıtlı olan bütün şiirlerin hangi nüshada/mecmuada kaçıncı varakta, hangi sırada ve kaç beyit olduğunu gösteren istatistikî tablolar da eklenerek Ahmedî ile ilgili vii gelecekte yapılabilecek olan akademik çalışmalar için kolaylık sağlanması amaçlanmıştır. Ahmedî’ye ait 3’ü teclidi bozuk olmak üzere 7 Dîvân nüshasının ve Ahmedî’ye ait şiir barındıran 6 nazire mecmuasının tamamının ele alındığı bu çalışmada, Ahmedî Dîvânı’nın tenkitli tam metni oluşturulmuş ve yine Ahmedî’nin kendi beyitlerinden örneklerle bugüne kadar muğlak kalan hayatına dair tespitler yapılmıştır

Ahmedî, who was born in the middle of the second quarter of the 14th century and died in the middle of the first quarter of the 15th century, has a very important place in terms of being the founding poet of Dîvân Literature and Dîvân Literature tradition. However, contrary to the magnitude of his importance, the information about his life and works is still ambiguous even today. Even though many articles have been written about Ahmedî by many researchers, none of them has been able to provide information to clarify these ambiguous situations. Even Dîvân, which is considered to be one of his two most important works, together with İskender-nâme, could not be created as a full criticized text. In this study, a criticizing text has been tried to be put forward by comparing 7 copies belonging to the Ahmedî’s Dîvân. Also, has been included to this text Ahmedî poems which in the Nazire journals. In this way, it has been tried to reveal the full text of Ahmedî’s Dîvân, which author copy was not/could not be found. In addition to the criticized text of the Ahmedî’s Dîvân, the ambiguity that existed in all the information about his life and works from his birth until his death has been tried to be eliminated through examples, evidences and inferences. Also based on Ahmedî’s own couplets, the impressions of his style, understanding of life and worldview has been conveyed. In the study, it is aimed to provide convenience for future academic studies on Ahmedî by adding statistical tables showing in which page, which order and how many ix couplets of all the poems in the copies of the Dîvân and registered poems in the name of Ahmedî in the Nazire journals. In this study, in which all 7 copies of the Dîvân, 3 of which have mixed pages, and all 6 Nazire journals that contain poems belonging to Ahmedî, the full criticized text of Ahmedî’s Dîvân has been prepared and examples from Ahmedî’s own couplets, some findings have been made regarding his life, which has remained ambiguous until today