Okul öncesi dünya çocuk edebiyatında empati olgusunun karşılaştırılması

Abstract

Bu çalışmasının amacı, seçilmiş yerli ve yabancı okul öncesi çocuk kitaplarında empati duygusunun geliştirilmesinde etkin rolü olan çalışmaları karşılaştırmalı edebiyat bilimi verilerini kullanarak ele almak ve farklı kültürlere ait çocuk ve gençlik edebiyatlarına ait okul öncesi kitaplarda, benzer empatik öğelerin ele alınışı, işlenişi ve çocuklarda empati duygusunun gelişmesini destekleyici unsurların bulunup bulunmadığını tespit etmektir. Bu noktada eserleri, filolojik olduğu kadar didaktik bakış açısı ile de değerlendirmek kaçınılmaz oluyor. Çalışmamızın sınırlarını ise, Türkçe, Almanca ve İngilizce dillerinde eser veren yazarların okul öncesine hitap eden çocuk kitaplarında empati duygusunu ele alan kitaplar oluşturmaktadır. Çalışmanın hipotezini ise, gerek Türk gerekse Batı ülke çocuklarının küçük yaşlarda kendilerine sunulan söz konusu yabancı dillerde yazılıp basılan okuma metinleri yardımı ile empati duygusu ile özdeşleşip özdeşlemeyecekleri, bazı değerleri benimsemede ve içselleştirmede ne denli başarılı olabileceklerinin saptanmasıdır. Zira okul öncesi dönemin çocukların gerek dilsel gerek bilişsel açıdan hızla geliştikleri bir dönem olduğu bilinmektedir. Aynı zamanda insan olmanın temellerinin atıldığı dönemdir. Bu dönemin en önemli kavramlarından biri de hiç kuşkusuz empati duygusudur. Kazanılması amaçlanan duygunun küçük çocuklar tarafından içselleştirilmesini sağlayan sosyal yaşamda rol modeller iken, edebiyatta ise onlara rehberlik edecek okuma metinleridir. Çocuğun karşısındakini anlayabilmesi, kendisine ii sunulan kitapların empati konusunun ne denli başarılı bir şekilde yazar tarafından verildiği ile yakından ilgilidir. Zira görelik ilkesi dikkate alınarak oluşturulmuş, antiotoriter anlayışla kaleme alınmış, edebi ve estetik bakımdan nitelikli çocuk edebiyatı ürünleri küçük okurlarda daha etkin, kalıcı ve kolay iz bırakmaktadır. Diğer taraftan kitaplarda ele alınan empati duygusu, gerek kuramsal gerekse empatik duygu çeşitliliği açısından analitik olarak incelenmiş ve bu bağlamda da karşılaştırılmaya çalışılmıştır. Çalışmanın sonunda, farklı kültürlere ait okul öncesi eserlerde, benzer empatik süreçlerin nasıl ele alınıp işlendiği edebi ve kültürel olarak da sorgulanmıştır. Görülmüştür ki, hemen her toplumda özellikle okul öncesi dönem çocukları için önem arz eden sempatik öğelerin pek çoğu, empatiyi destekleyici çeşitli duygularla iç içedir. Edebiyatın toplumsallaştırma ve empati kurmadaki işlevi tartışılmıştır. Çocuk ve gençlik edebiyatı yapıtlarında empati duygusuna yer verilmesi gerektiği, söz konusu duygunun gelişimi ve önemi, gelişmiş batılı ülkelerde Türk çocuk ve gençlik edebiyatına nazaran daha önce fark edilmiştir. Türk çocuk ve gençlik edebiyatlarında ise son yirmi yılda gerek edebiyat gerekse eğitim anlayışına paralel olarak çocuk kitaplarındaki empati anlayışı gelişme yönünde büyük bir ivme kazanmıştır. Yazarların, yayınevlerinin ve akademik çevrelerin de bu gelişime katkılarının büyük olduğu gözlenmiştir

The aim of this study is to examine the studies which have an active role in the development of empathy feeling in selected local and foreign preschool children's books by using comparative literature data and to determine the existence of supportive elements to develop empathy in children and how these similar empathic elements are handled and treated in preschool books belonging to different cultures in children and youth literature. The boundaries of our study are the books focusing on the empathy feeling in the children's books of preschoolers by the authors who write in Turkish, German and English. The hypothesis of the study is to determine whether the children of both domestic and foreign countries will identify with empathy with the help of reading texts written and printed in these foreign languages at a young age and how successfully they can adopt and internalize some values. It is the most important period to teach the fundamentals of being human. One of the most important concepts of this period is undoubtedly the feeling of empathy. The most important way for young children to internalize this feeling is the reading texts presented to them at early ages. The ability of the child to understand the others depends on how successfully the author considers the feeling of empathy in the books presented to the child. This is because the children's literature works, which are created with the principle of relativity, written with anti-authoritarian understanding, are literary and aesthetically qualified, leave a mark more effectively, permanently and easily on little readers. iv On the other hand, the sense of empathy discussed in the books was analyzed analytically in terms of both theoretical and empathic variety of emotions, and it was tried to be compared in this context. At the end of the study, it has also been questioned how similar empathic processes society, most of the sympathetic elements which are especially important for preschool children are intertwined with various emotions supporting empathy. The role of literature in socialization and empathy was discussed. It has been noticed that empathy should be included in the works of children and youth are handled and treated in preschool works belonging to different cultures in literary and cultural ways. It has been seen that in almost every literature, and that the development and importance of this emotion was realized in developed western countries earlier than in Turkish children and youth literature. In Turkish children's and youth literature, the understanding of empathy in children's books has gained momentum in the last two decades in parallel with both literature and education. It was observed that the authors, publishers and academics have also made a great contribution to this development