Bu çalışmasının amacı, seçilmiş yerli ve yabancı okul öncesi çocuk
kitaplarında empati duygusunun geliştirilmesinde etkin rolü olan çalışmaları
karşılaştırmalı edebiyat bilimi verilerini kullanarak ele almak ve farklı kültürlere ait
çocuk ve gençlik edebiyatlarına ait okul öncesi kitaplarda, benzer empatik öğelerin ele
alınışı, işlenişi ve çocuklarda empati duygusunun gelişmesini destekleyici unsurların
bulunup bulunmadığını tespit etmektir. Bu noktada eserleri, filolojik olduğu kadar
didaktik bakış açısı ile de değerlendirmek kaçınılmaz oluyor. Çalışmamızın sınırlarını
ise, Türkçe, Almanca ve İngilizce dillerinde eser veren yazarların okul öncesine hitap
eden çocuk kitaplarında empati duygusunu ele alan kitaplar oluşturmaktadır.
Çalışmanın hipotezini ise, gerek Türk gerekse Batı ülke çocuklarının küçük
yaşlarda kendilerine sunulan söz konusu yabancı dillerde yazılıp basılan okuma
metinleri yardımı ile empati duygusu ile özdeşleşip özdeşlemeyecekleri, bazı değerleri
benimsemede ve içselleştirmede ne denli başarılı olabileceklerinin saptanmasıdır. Zira
okul öncesi dönemin çocukların gerek dilsel gerek bilişsel açıdan hızla geliştikleri bir
dönem olduğu bilinmektedir. Aynı zamanda insan olmanın temellerinin atıldığı
dönemdir. Bu dönemin en önemli kavramlarından biri de hiç kuşkusuz empati
duygusudur. Kazanılması amaçlanan duygunun küçük çocuklar tarafından
içselleştirilmesini sağlayan sosyal yaşamda rol modeller iken, edebiyatta ise onlara
rehberlik edecek okuma metinleridir. Çocuğun karşısındakini anlayabilmesi, kendisine
ii
sunulan kitapların empati konusunun ne denli başarılı bir şekilde yazar tarafından verildiği ile
yakından ilgilidir. Zira görelik ilkesi dikkate alınarak oluşturulmuş, antiotoriter
anlayışla kaleme alınmış, edebi ve estetik bakımdan nitelikli çocuk edebiyatı ürünleri
küçük okurlarda daha etkin, kalıcı ve kolay iz bırakmaktadır.
Diğer taraftan kitaplarda ele alınan empati duygusu, gerek kuramsal gerekse
empatik duygu çeşitliliği açısından analitik olarak incelenmiş ve bu bağlamda da
karşılaştırılmaya çalışılmıştır.
Çalışmanın sonunda, farklı kültürlere ait okul öncesi eserlerde, benzer empatik
süreçlerin nasıl ele alınıp işlendiği edebi ve kültürel olarak da sorgulanmıştır.
Görülmüştür ki, hemen her toplumda özellikle okul öncesi dönem çocukları için önem
arz eden sempatik öğelerin pek çoğu, empatiyi destekleyici çeşitli duygularla iç içedir.
Edebiyatın toplumsallaştırma ve empati kurmadaki işlevi tartışılmıştır. Çocuk ve
gençlik edebiyatı yapıtlarında empati duygusuna yer verilmesi gerektiği, söz konusu
duygunun gelişimi ve önemi, gelişmiş batılı ülkelerde Türk çocuk ve gençlik
edebiyatına nazaran daha önce fark edilmiştir. Türk çocuk ve gençlik edebiyatlarında
ise son yirmi yılda gerek edebiyat gerekse eğitim anlayışına paralel olarak çocuk
kitaplarındaki empati anlayışı gelişme yönünde büyük bir ivme kazanmıştır.
Yazarların, yayınevlerinin ve akademik çevrelerin de bu gelişime katkılarının büyük
olduğu gözlenmiştir
The aim of this study is to examine the studies which have an active role in the
development of empathy feeling in selected local and foreign preschool children's
books by using comparative literature data and to determine the existence of
supportive elements to develop empathy in children and how these similar empathic
elements are handled and treated in preschool books belonging to different cultures in
children and youth literature. The boundaries of our study are the books focusing on
the empathy feeling in the children's books of preschoolers by the authors who write in
Turkish, German and English.
The hypothesis of the study is to determine whether the children of both
domestic and foreign countries will identify with empathy with the help of reading
texts written and printed in these foreign languages at a young age and how
successfully they can adopt and internalize some values. It is the most important
period to teach the fundamentals of being human. One of the most important concepts
of this period is undoubtedly the feeling of empathy. The most important way for
young children to internalize this feeling is the reading texts presented to them at early
ages. The ability of the child to understand the others depends on how successfully the
author considers the feeling of empathy in the books presented to the child. This is
because the children's literature works, which are created with the principle of
relativity, written with anti-authoritarian understanding, are literary and aesthetically
qualified, leave a mark more effectively, permanently and easily on little readers.
iv
On the other hand, the sense of empathy discussed in the books was analyzed
analytically in terms of both theoretical and empathic variety of emotions, and it was
tried to be compared in this context.
At the end of the study, it has also been questioned how similar empathic
processes society, most of the sympathetic elements which are especially important for
preschool children are intertwined with various emotions supporting empathy. The
role of literature in socialization and empathy was discussed. It has been noticed that
empathy should be included in the works of children and youth are handled and treated
in preschool works belonging to different cultures in literary and cultural ways. It has
been seen that in almost every literature, and that the development and importance of
this emotion was realized in developed western countries earlier than in Turkish
children and youth literature. In Turkish children's and youth literature, the
understanding of empathy in children's books has gained momentum in the last two
decades in parallel with both literature and education. It was observed that the authors,
publishers and academics have also made a great contribution to this development
