Bu çalışmada, Cumhuriyet Dönemi Türk romanında zaman ögesini genel
çizgileriyle değil, en özgün nitelikleriyle kavrayabilecek yapısalcı bir yöntemle
çözümlemek hedeflenmiştir. Bu nedenle dönemin romanlarının zaman bakımından
ayrıntılı ve sistemli bir biçimde incelenmesi amaçlanmıştır.
Tezde, zamanı ele alışlarındaki birtakım farklardan dolayı temsil kabiliyeti
yüksek Aka Gündüz’ün Dikmen Yıldızı (1928), Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın Kokotlar
Mektebi (1929), Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun Yaban (1932), Sabahattin Ali’nin
Kuyucaklı Yusuf (1937), Mithat Cemal Kuntay’ın Üç İstanbul (1939), Abdülhak
Şinasi Hisar’ın Fahim Bey ve Biz (1942), Sabahattin Ali’nin Kürk Mantolu Madonna
(1943) ve Peyami Safa’nın Matmazel Noraliya’nın Koltuğu (1949) romanları
seçilmiştir. Döneme özgü yapıyı açığa çıkarmak için eserler yakın okuma yöntemiyle
çözümlenmiştir.
Tezin arka planını aydınlattığı için zaman kavramı ilkin tarihsel gelişimi
bakımından ele alınmış ve zaman-anlatı ilişkisine değinilmiş, ikinci bölümde yöntem
tanıtılmış, son aşamada ise romanlarda zaman ögesinin ne şekilde konumlandığı
tespit edilmiştir. Çalışmada, tematik incelemeler yerine var olan sistemi açığa
çıkarmak esas alındığı için anlatıbilimin olanaklarından yararlanılmıştır
In this study, it is aimed to analyze the element of time in the Turkish novel
of the Republican Period with a structuralist method that can comprehend the
element of time with its most original qualities, not its general lines. For this reason,
it is aimed to examine the novels of the period in terms of time in detail and
systematically.
In the thesis, the novels, high ability to represent because of some differences
in handling the time, was chosen: “Dikmen Yıldızı by Aka Gündüz (1928), Kokotlar
Mektebi by Hüseyin Rahmi Gürpınar (1929), Kuyucaklı Yusuf by Sabahattin Ali
(1937), Üç İstanbul by Mithat Cemal Kuntay (1939), Fahim Bey ve Biz by Abdülhak
Şinasi Hisar (1942), Kürk Mantolu Madonna by Sabahattin Ali (1943), Matmazel
Noraliya’nın Koltuğu by Peyami Safa (1949). The novels were analyzed by close
reading method to bring out the period specific structure.
The concept of time was first discussed in terms of its historical development
as it illuminated the background of the thesis. The relationship between time and
narrative is mentioned. The second part introduces the method. In the last stage, how
the time element is located in the novels has been determined. In the study, instead of
arbitrary or thematic investigations, the possibilities of narratology were utilized as it
was based on revealing the existing system