Bu çalışmada Galatya Volkanik Provensi Miyosen volkanizmasının petrolojik evrimi
araştırılmıştır. Mesozoyik ve Senozoyik boyunca meydana gelen yakınlaşma, dalma-batma
ve çarpışma süreçleri ile şekillenen Anadolu’da ve çevresinde magmatik aktivite gösteren
ve farklı bileşimlerde ürünleri meydana getiren volkanik provenslerden biri olan Galatya
Volkanik Provensi, kuzeybatı Anadolu’da yaklaşık 7500 km2
’lik bir alana yayılan
Türkiye’nin en geniş yayılımlı volkanik merkezlerinden birisidir. Provens çapında gözlenen
Miyosen volkanizması iki ana evreye ayrılmıştır. İlk evre Erken Miyosen yaşlı piroklastik
ürünler, asidik-ortaç bileşimli volkanikler ile az oranda alkali bazaltik lavları içerirken;
ikinci evre Geç Miyosen yaşlı alkali bazaltik kayaçları kapsamaktadır. Erken Miyosen
volkanik kayaçları belirgin bir şekilde fraksiyonel kristalizasyon etkisi göstermekte ve
evrimlerinde az oranda kabuksal kirlenme etkisi taşımaktadır. Geç Miyosen alkali
volkanikleri ise E-MORB benzeri bir kaynaktan itibaren düşük dereceli kısmi ergimeler ile
oluşmuştur. Provensin doğu kesiminde bazı Geç Miyosen alkali volkanik kayaçları
elementsel ve izotopik içerikleri bakımından astenosferik bir manto bileşenini
yansıtmaktadır. Bunlar yüksek 143Nd/144Nd ve düşük 87Sr/86Sr değerleri ile sub-alkali ve
diğer alkali volkanik kayaçlardan ayrılmaktadır. Erken Miyosen’de dalan okyanusal
kabuğun ergimesinden ve dehidrasyonu sonucu ortaya çıkan akışkanlarca metasomatize
olmuş litosferik manto kaynak alanına, Geç Miyosen’in sonlarına doğru muhtemelen Kıbrıs
diliminin roll-back hareketi sonucunda yükselen astenosferik ergiyiklerin karıştığı ve
Çamlıdere-Güvem-Orta civarında yüzlek veren astenosferik kökenli alkali volkanik
kayaçları meydana getirdiği düşünülmektedir
The petrological evolution of the Galatean Volcanic Province was investigated based
on whole-rock geochemistry and radiogenetic isotope (Sr-Nd) analyzes in this study. During
Mesozoic and Senozoic, Anatolia and its surrounding regions was affected by convergence,
subduction and collision events and intense magmatic activities generated different types of
products during this time. Galatean Volcanic Province which spreads over an area of
approximately 7500 km2
in northwest Anatolia is one of the biggest volcanic provinces in
Turkey. The Miocene volcanism observed across the province is divided into two main
phases. First phase includes Early Miocene of pyroclastic products, acidic-intermediate sub alkaline volcanic rocks with a small amount of alkaline basaltic lavas; the second phase
contains Late Miocene of alkaline basaltic lavas. Sub-alkaline volcanic rocks originated
from a subduction related metasomatised lithospheric mantle source whereas alkaline
basaltic rocks show subduction effect less than the older phase. Early Miocene volcanic
rocks have a significant fractional crystallization effect with a little crustal contamination,
while Late Miocene alkaline volcanics were formed with low grade partial melting from a
similar source to E-MORB. Some Late Miocene alkali volcanic rocks in the eastern part of
the province reflect an asthenospheric mantle component in terms of their elemental and
isotopic characteristics. These rocks distinguish from sub-alkaline and other alkaline
volcanic rocks with high 143Nd/144Nd and low 87Sr/86Sr values. The asthenospheric
component is thought to be risen due to the roll-back movement of the Cyprus slab beneath
center Anatolia, thereafter it percolated Early Miocene of metasomatised lithospheric mantle
source towards the end of the Late Miocene and finally generate the alkaline basaltic rocks
which outcrop around Çamlıdere-Güvem-Orta region
