Araştırmanın amacı, öğrencilerin sosyoekonomik statüsü öğrenci ve okul düzeyinde kontrol edildiğinde, Türkiye’deki sekizinci sınıf öğrencilerinin TIMSS 2015 fen ve matematik başarısına etki eden öğrenci ve okul değişkenlerini incelemek ve etkili okul özelliklerini belirlemektir.
Yöntem: Eğitim alanında veriler genellikle öğrenci, sınıf, okul ve okul bölgesi düzeyleri olarak örgütlenmektedir. TIMSS rassal örnekleme tasarımı nedeniyle öğrenci-ler sınıflarda, sınıflar okullarda iç içe geçmiş bir yapıya sahiptir. Bu nedenle analizler çok düzeyli modelleme yöntemi ile HLM8 istatistiksel paket programı kullanılarak gerçek-leştirilmiştir.
Bulgular: Bulgulara göre, öğrencilerin TIMSS 2015 fen başarısındaki değişken-liğin %34’ü okul, %66’sı öğrenci düzeyi değişkenleri ile açıklanırken matematik başarı-sındaki değişkenliğin %35’i okul, %65’i öğrenci düzeyi değişkenleri ile açıklanmaktadır. Öğrencilerin fen ve matematik başarısına etkisi en yüksek değişkenler öğrenci düzeyinde dersi öğrenmede kendine güven, okul düzeyinde ise okulun sosyoekonomik kompozis-yonudur. Okul düzeyinde öğrencilerin fen başarısına etkisi anlamlı bulunan diğer değiş-kenler öğretimin açıklığı, akademik başarıya verilen önem ve okulun zorbalık düzeyidir. Okul düzeyinde öğrencilerin matematik başarısına etkisi anlamlı bulunan diğer değişken-ler öğretimin açıklığı, akademik başarıya verilen önem, okul disiplini problemleri ve oku-lun zorbalık düzeyidir. Öğrenmede kendine güven değişkeni ile birlikte fen için öğrenci-lerin başarısına etkisi anlamlı öğrenci düzeyi değişkenleri, cinsiyet, evdeki eğitim kay-nakları, fene değer verme ve öğrenci zorbalığıdır. Öğrencilerin matematik başarısına et-kisi anlamlı diğer öğrenci düzeyi değişkenleri, evdeki eğitim kaynakları, matematiği sevme ve öğrenci zorbalığıdır.
2
Sonuç ve Öneriler: Türkiye’de etkili okullar sosyoekonomik düzeyi yüksek, dersi seven, dersi değerli gören ve kendine güvenen öğrencilerden oluşan, öğretim kalitesi yüksek, akademik başarıya önem veren, güvenli ve düzenli bir okul ortamına sahiptir. Okul etkililiğinin artırılmasına ilişkin öneriler sunulmuştur
The main purpose of the study is to examine the student and school level factors that effects the TIMSS 2015 science and math achievement of eighth grade stu-dents in Turkey by controlling the socioeconomic status of the students at student and school levels. It is also to determine the effective school characteristics.
Method: In the field of education, data are generally organized as student, class-room, school and school district levels. Due to the two-stage random sampling design of TIMSS, students are nested in classrooms and classrooms are nested in schools. For this reason the analyzes were carried out with the multilevel modelling method using the HLM8 statistical package program.
Results: According to the findings of the study, 34% of the variability in the stu-dents' TIMSS 2015 science achievement is explained by the school level variables and 66% by the student level variables. In addition, 35% of the variability in students' TIMSS 2015 mathematics achievement is explained by school level variables and 65% by student level variables. The variables with the highest effect on students' science and mathematics achievement is the socioeconomic composition of the school at the school level, and the self-confidence in learning at the student level. The variables that have a significant effect on students' science achievement at school level are the instructional clarity, schools em-phasis on academic success, socioeconomic composition of the school and the bullying level of the school. The variables that have a significant effect on students' mathematics achievement at school level are the Instructional clarity, schools emphasis on academic success, the socioeconomic composition of the school, school discipline problems and the bullying level of the school. Other student level variables that have a significant effect on students' science achievement are gender, home educational resources, valuing science
2
and student bullying. Other student level variables that have a significant effect on stu-dents' mathematics achievement are home educational resources, like mathematics and student bullying.
Conclusion and Suggestions: Effective schools in Turkey have high socioeco-nomic status, high value to learning, students with high self-confidence in learning, high teaching quality, emphasis on academic achievement, safe and orderly environment. Sug-gestions for increasing school effectiveness have been presented
