Bu araştırmanın amacı matematiksel düşünme ve matematiksel muhakeme alanında 1992-2019 yılları arasında yazılmış olan lisansüstü tezleri inceleyerek bu iki kavramın çalışmalarda nasıl kullanıldığı konusunda bir fikir oluşturmaktır. Bu çalışma lisansüstü tezleri; hazırlandığı üniversitelere, yıllara, türüne, örneklemine, araştırma yöntemine, veri toplama araçlarına, veri analiz tekniklerine, öğrenme ve inceleme alanlarına göre inceleyerek bu çalışmalar hakkında genel durumu ortaya koymaktadır.
Yöntem: Bu çalışmada, lisansüstü tezler incelendiğinden dolayı nitel araştırma desenlerinden doküman analizi yöntemi tercih edilmiştir. Araştırmanın örneklemi YÖK TEZ (Yüksek Öğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi) veri tabanında bulunan 1992-2019 yılları arasında yayınlanan yüksek lisans ve doktora tezlerinden matematiksel düşünme ile ilgili 36 lisansüstü tez ve tez adı matematiksel muhakeme ile ilgili 17 lisansüstü tezden oluşmaktadır. Tezleri incelemek üzere araştırmacı tarafından literatür araştırmasına dayanılarak bir form oluşturulmuş, tez inceleme formu uzman görüşü alınarak son haline getirilmiştir. Veriler bu form aracılığıyla Excel tablosuna işlendikten sonra frekans (f) ve yüzde (%) değerleri analiz edilerek tablolar halinde sunulmuştur.
Bulgular: Matematiksel düşünme tezlerinin sayıca matematiksel muhakeme tezlerinden fazla olduğu görülmüştür. Tezlerin büyük çoğunluğunun yüksek lisans tezi olduğu görülmüş ve özellikle son yıllarda bu konularla ilgili çalışmaların arttığı tespit edilmiştir. Araştırmada Gazi Üniversitesi, ODTÜ ve Atatürk Üniversitesi en çok tez çalışmasının yapıldığı üniversitelerdir. Öğrenme alanlarında en çok çalışma yapılan alanların matematiksel düşünme tezlerinde geometri ve ölçme, matematiksel muhakeme tezlerinde sayılar ve işlemler olduğu görülmüştür. İnceleme alanına bakıldığında bilişsel alanda yapılan çalışmaların sayısının diğer alanlarda yapılan çalışmaların sayısından
2
fazla olduğu görülmektedir. Araştırma yaklaşımlarına bakıldığında matematiksel düşünme tezlerinde nicel-nitel araştırmaların eşit sayıda ve en çok kullanılan yaklaşım olduğu, matematiksel muhakeme tezlerinde ise karma yaklaşımın en çok tercih edilen yaklaşım olduğu gözlenmiştir. Matematiksel düşünme konulu tezlerde en çok durum çalışması, matematiksel muhakeme tezlerinde ise nicel deneysel çalışmalar daha çok tercih edilmiştir. Tezlerde kullanılan veri toplama araçlarına bakıldığında ölçek, alternatif testler, görüşme ve mülakat tekniklerinin çoğunlukta olduğu gözlenmiştir. Tezlerdeki örneklem gruplarına bakıldığında en çok ilköğretim(ilkokul-ortaokul) öğrencilerinden oluştuğu ve örneklem büyüklüğünün ortalama olarak da 0-50 arasında olduğu görülmektedir. Son olarak tezlerin veri analiz yöntemlerine bakıldığında nicel veri analizi yöntemlerinden betimsel veri analiz yöntemlerinin (frekans/yüzde, ortalama/standart sapma) ve t-Testi yönteminin en çok tercih edilen yöntemler olduğu görülmüştür. Nitel veri analiz yöntemlerinden ise içerik analizi ve betimsel analiz en çok kullanılan yöntemlerdir.
Sonuç ve Öneriler: Matematiksel düşünme ve matematiksel muhakeme isimli tezlerin benzer ve farklı yönleri sunulmuştur. Araştırmada genel olarak matematiksel düşünme ve matematiksel muhakeme araştırma bağlamının geliştirilerek bu araştırmaların çeşitliğinin artması, az çalışılmış olan öğrenme alanlarında daha çok çalışma yapılması gerektiği önerilebilir
The purpose of this study is to give an idea about how mathematical thinking and reasoning are used in studies by examining the postgraduate theses written between 1992 and 2019 in the field of these two concepts . Postgraduate theses; they reveal the state of these studies in Turkey by examining them according to the universities, years, type, sample, research method, data collection tools, data analysis techniques, learning and study areas.
Method: In this study, the document analysis method was preferred among the qualitative research designs because the postgraduate theses were examined. The sample of the study consists of 36 graduate theses related to the field of mathematical thinking and 17 graduate theses related to the field of mathematical reasoning published between 1992 and 2019 in YÖK Database. In order to examine the theses, a form was created by the researcher based on the literature research, and the thesis review form was finalized by taking expert opinion. After the data was processed into the Excel table through this form, the data were presented in tables by analyzing the frequency (f) and percentage (%) values.
Results: It has been observed that mathematical thinking theses are more numerous than mathematical reasoning theses. It has been observed that most of the theses are master's theses and especially in recent years, it has been determined that studies on these subjects have increased. In the research, Gazi University, METU and Atatürk University are the universities where the most thesis work was done. It has been observed that the most studied areas of study in learning are geometry and measurement in mathematical thinking theses and numbers and operations in mathematical reasoning theses. When the area of the study is examined, it is seen that the number of studies in the cognitive field is higher than the number of studies in other fields. When research
4
approaches are examined, it is observed that quantitative-qualitative research is the most used approach in mathematical thinking theses, while the mixed approach is the most preferred approach in mathematical reasoning theses. Case studies were preferred mostly in theses on mathematical thinking, and quantitative experimental studies were preferred in mathematical reasoning theses. Considering the data collection tools used in the theses, it was observed that the scale, alternative tests, interview and interview techniques were predominant. When the sample groups in the theses are examined, it is seen that they mostly consist of primary education (primary school-secondary school) students and the sample size is between 0-50. Finally, when the data analysis methods of the theses are examined, it is seen that among the quantitative data analysis methods, descriptive data analysis methods (frequency / percentage, mean / standard deviation) and t-Test method are the most preferred methods. Among the qualitative data analysis methods, content analysis and descriptive analysis are the most used methods.
Conclusion and Suggestions: Similar and different aspects of the theses named mathematical thinking and mathematical reasoning are presented. In the study, it can be suggested that the research context of mathematical thinking and mathematical reasoning should be improved and the variety of these studies should be increased and the studies in the less studied learning areas should be increased
