Temettuat defterlerine göre Günyüzü nahiyesinin sosyo-ekonomik yapısı

Abstract

Hüdâvendigâr Eyâleti, Sultanönü Sancağı’na bağlı Günyüzü Nahiyesinin 19. yüzyıldaki sosyo - ekonomik yapısı hakkında çok önemli bilgiler veren Günyüzü Temettü’at Defterleri, Başbakanlık Osmanlı Arşivi 723 numaralı koleksiyonda yer almaktadır. Günyüzü Temettü‘ât Defterlerinden Kozağacı nahiye merkezi olması; Gecek, gelişmiş köylere ve Sürez; küçük köylere örnek olması açısından değerlendirmeye alınmıştır. Günyüzü Temettü‘ât Defterleri, vergiye tâbi toprak, hayvan, kira gelirleri ile meslek ve sanat gelirlerinin kaydedilmesiyle oluşmuştur. Çalışmanın giriş bölümünde Günyüzü coğrafi özellikleri hakkında bilgi verilmiştir. Birinci bölümde Günyüzü tarihi ve kültürel özellikleri, mimari eserleri, köyleri ile Günyüzü’nün Milli Mücadele dönemindeki yeri ve önemi ortaya konulmuştur.İkinci bölümde konunun daha iyi anlaşılması amacıyla Osmanlı vergi sistemi; Tanzimat öncesi ve sonrası olarak ele alınmıştır. Temettu vergisi ve defterleri açıklanmıştır. Üçüncü bölümde Günyüzü Temettuat kayıtlarına göre merkez kaza Kozağacı ile Gecek ve Sürez köylerinin sosyo – ekonomik yapısı değerlendirilmiştir. Buna göre; dönemin nüfusu merkez kaza Kozağacı 630, Gecek 505 ve Sürez 145 olarak tespit edilmiştir. Kozağacı merkez kaza olması dolayısıyla nüfus olarak yoğunluk kazanmıştır. Gecek Günyüzü köyleri içinde geniş tarım alanlarına ve sulama imkanına sahiptir. Bu yüzden Kozağacından sonra en fazla hane bu köyde yaşamaktadır. Sürez ise bu köyler içinde en az gelişen köy konumundadır. Bölgenin temel geçim kaynağının tarım ve hayvancılık olduğu anlaşılmaktadır. Tarımda karasal iklim dolayısıyla arpa ve buğday gibi hububat ziraatı ön plandadır. En yaygın meslekler rençberlik ve ırgatlıktır. Nahiye genelinde ortalama gelir oranlarına göre hane başına düşen gelir ortalamasında hane geliri düşük ve yüksek aileler arasında en dengeli olan köy Kozağacı’dır. Bu köyü Gecek takip etmektedir. Diğer köy Sürez ise gelir dağılımının en dengesiz olduğu köy olarak göze çarpmaktadır. Üç köy geliri genel olarak incelendiğinde ortalama gelir oranında alt gelir sahiplerinin % 60, üst gelir sahiplerinin % 40 civarında olduğu görülmektedir. Günyüzü Temettuat Defterleri dikkatle incelendiğinde şahısların belli bir uygulama dahilinde defterlere kaydedildiği görülmektedir. Bu uygulamada, eğer varsa ilgili şahsın öncelikle âile veya sülale adı yazılmıştır. Bu ad, ilgili şahsın geçmişte yaşamış bir ceddinin adı olup, geleneksel bir şekilde nesiller tarafından devam ettirilmekte ve o aile ile bütünleşmiştir. Dördüncü bölümde Günyüzü merkez kaza Kozağacı ile Gecek ve Sürez köyleri temettuat kayıtlarının transkripsiyonu yapılmıştır. Son olarak beşinci bölümde 1925 tarihli Toprak Dergisi Mahalli Tetkikler bölümü Günyüzü Nahiyesi yazısının transkripsiyonu yapılmıştır.

Gunyuzu Temettuat books, which collected in collection 723 Ottoman Archives of prime ministry,gives various information about socio - economic structure of Gunyuzu town of Sultanonu in Hudavendıgar state. In this study, the records of Surez village was evalvated from Gunyuzu Temettuat boks to ascertain condition of Gecek and taxation of small villages. Gunyuzu Temettuat boks, consists of tand incomes live stock incomes, rental incomes and other incomes. Geographical features of Gunyuzu was given in the abstract part. In the first part the cultural historical architectural features and the importance of Gunyuzu during national battle were introtuced. In the second part, Ottoman tax system pre and post administrative refoms (1839) part, were introduced and Temettu taxes and books were verbalized. In the third part. According to Gunyuzu Temettuat books, Kozağacı Town, Gecek and Surez villages socio - economic structure were evalvated. According to this, the population contined as Kozağacı 630, Gecek 505 and Surez 145 population density was higher than Gecek and Surez population Gecek have wider agricultural areas than Surez and Gunyuzu village has. There fore, the population of Surez is the lowest one. The means of existence in this ares is agriculture and livestock. They grew barley and wheats because of the territorial climate. Most common jobs were farming. According to the quarage of incomes groups in town. Kozağacı had the best balanced incomes, the second brad Gecek village and Surez had the warst b alonced incomes. When all incomes group were analysed, low incomes gruops % 60, high incomes groups % 40. When we analysed, we saw thot all person were recorded on books. At htis work the person or family name was recorded firstly and this traditionally continued. At fourth part, Kozağacı town, Gecek and Surez villages temettuat records were translated in to Turkish.. At last 1925 Toprak Magazine and surveys were translated in to Turkish.