Irak Türkmenleri ( 1918-1926 )

Abstract

Oğuz Türklerinin bir bölümü olan Irak Türkmenleri, Emeviler, Abbasiler, Büyük Selçuklular ve Osmanlı dönemlerinde peyder pey Irak'a gelip yerleşmişlerdir. Emevi ve Abbasi dönemlerinde Irak'a zorunlu olarak ve daha çok asker olarak gelmişken Büyük Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde ise fatih olarak gelmişlerdir.Türkmenler daha çok Irak'ın kuzey batısındaki Telafer'den başlayarak, Kürt ve Arap bölgelerini ayıracak şekilde, Bağdat'ın kuzey doğusundaki Mendeli'ye kadar uzanan alanda yerleşik durumdadırlar. Nüfus itibarı ile Irak'ın üçüncü etnik topluluğu durumundadırlar. Türkmenler Irak'ın genelinde nüfusun yaklaşık % 15'ini oluştururlar. Türkmenistan, Maveraünnehir, Azerbaycan ve Türkiye'den Irak'a gelip yerleşen Türkmenlerin konuştukları Türkçede bu yüzden ağız farklılıkları vardır. Ancak konuştukları Türkçe, Türkiye Türkçesi ile neredeyse aynıdır. Aşiretli toplum düzeninden uzak yerleşik bir hayat sahibidirler. Daha çok ticaret ve tarımla uğraşmaktadırlar.Büyük Selçuklu Hükümdarı Tuğrul Bey'in 1055 Bağdat Seferi'nden başlayarak 1918'e kadar bazı kesintilerle Türk idaresinde kalan Irak'ta Türkmenler bu dönem içinde hakim durumdadırlar. Mondros Mütarekesi'ni takiben Türkmenlerin yaşadığı Türkmeneli bölgesi İngiliz işgaline uğramıştır. Lozan ve Haliç Konferanslarında Türk ve İngiliz temsilcileri bir mutabakata varamadıkları için, Lozan Antlaşması'nın bir gereği olarak konu Milletler Cemiyeti hakemliğine götürülmüştür. Cemiyet'in İngiliz görüşü lehine karar vermesinden bir süre sonra 5 Haziran 1926'da Türk, İngiliz ve Irak tarafları arasında yapılan Ankara Antlaşması ile Türkmeneli bölgesi Irak sınırları içinde kalmıştır. Türkiye'den en son ayrılan Türkler, Irak Türkmenleridir. Ankara Antlaşması'nın kendilerine bir azınlık hakları bile temin edemeyişi nedeniyle uluslar arası hiçbir hukuki güvenceye sahip olamamışlardır. Bu yüzden baskıcı Irak yönetimlerinin, Türkmeneli bölgesinin sosyal yapısını değiştirmeyi öngören uygulamalarına maruz kaldıkları gibi, doğu ve kuzey bölge komşuları olan Kürtlerin de Türkmeneli'yi ilhak etme çabaları Türkmen varlığı için başka bir tehdit nedeni oluşturmuştur.

Iraqi Turkmens, Which is a big part of the Oghuz Turks came to Iraq and settled little by little in Umayyad, Abbasid, Great Seljuk and Otoman periods.Although they generally and necessarily came as soldiers there in Umayyad and Abbasid periods, came as conquerors in the Great. Seljuk and Ottoman periods .More Iraqi Turkmen are resident in the area extending to Mendeli in the north-east of Baghdad from Talafar in the north-west,in the way to separate Kurdish and Arab areas Turkmen population are the third of Iraq's population of ethnic communities,constitutes 15% of all Iraq's population approximately. Turkmen who come from Turkmenistan, Maveraunnehir, Azerbaijan and Turkey have different dialects.However, Turkish they speak, are almost identical with Turkish of Turkey .They have a life away from the tribal social order, are generally deal with agriculture, trade.They are dominant in Iraq where remained under the administration of Turks up to1918 from Great Seljuk Ruler, Tugrul Bey's Baghdad expedition in1055. Following the Mondros Armistice, the Türkmeneli region whereTurkmen lived has undergone the British occupation. BecauseTurkish and British representatives in Lausanne and the Golden Horn Conference could not reach a consensus for the need of the Lausanne Treaty, the issue has been taken to arbitration of League of Nations. after the League's decision in favor of British opinion, .Türkmeneli region remained within the border of Iraq by the Ankara Agreement between the British ,Iraqian and Turkish sides on 5 June 1926. the Turks who recently separated from Turkey, are the Iraqi Turkmen. Because they didn?t get even their minority rights by the Treaty of Ankara,they had no international legal guarante es.Therefore,on the one hand repressive Iraqi governments have tried to change the social structure of Türkmeneli area on the other hand Kurds have tried to annex their land.