Çerçeve hikaye külliyatlarında metinlerarasılık: hayvan hikayeleri (inceleme)

Abstract

Bu tez, oluşumu milattan öncelere dayanan çerçeve hikâye tekniğiyle farklı yüzyıllarda meydana getirilmiş Hint edebiyatına ait çerçeve hikâyeler ve Klasik Türk edebiyatında Farsçadan Türkçeye tercüme edilmiş mensur çerçeve hikâye külliyatlarının birbirleriyle olan etkileşimleri kapsamında, içerdikleri hayvan hikâyelerinin tespitini ve benzer hayvan hikâyelerinin sağladığı metinlerarasılığın incelenmesini konu almaktadır. Çerçeve hikâye, birçok farklı hikâyeyi ortak anlam içerisinde planlı bir şekilde bünyesinde barındıran ve o hikâyeleri konu bütünlüğüyle kapsayan ana hikâye olarak tanımlanmaktadır. Çerçeve hikâye türünde yazılmış olan eserler, yazılış şekilleri ve amaçları itibariyle yalnızca Doğu edebiyatı mütercimleri değil Klasik Dönem Türk edebiyatı mütercimleri tarafından da ilgi görmüş, defalarca tercüme edilmiştir. Bu durumun yanı sıra çerçeve hikâye türü ve hayvan hikâyelerinin bilinen en eski örneklerinin Hint edebî coğrafyasında ortaya çıkması ve Farsçadan Türkçeye tercüme edilen çerçeve hikâye türü mensur eserlerin çoğunun Hint kökenli olması; iki ekol arasındaki hayvan hikâyeleri ve hikâyelerde bulunan hayvanların temsil ettiği karakter özelliklerinin bir benzerlik gösterip göstermeyeceği fikrini ortaya çıkarmıştır. Konu dâhilinde, Hint edebî çerçeve hikâyelerinden Pança Tantra, Şukasaptati, Kathâsaritsâgara ve Hitopadeşa; Klasik Dönem Farsçadan tercüme mensur çerçeve hikâye külliyatlarından da Kelîle ve Dimne, Düstûr-ı Şâhî, Tûtî-nâme, Sindbâd-nâme ve İlâhînâme taranmış ve içerilerinde toplam iki yüz kırk sekiz adet hayvan hikâyesi vi tespit edilmiştir. Hayvan hikâyeleri arasındaki benzerliklerin, olay örgüsü ve karakter benzerliği ile motif benzerliği şeklinde iki yönde geliştiği saptanmıştır. Hayvanların temsil ettiği karakter özellikleri noktasında ise Hint edebiyatına ait çerçeve hikâyelerin kendi içlerinde ve Hint kökenli Farsçadan tercümeler arasında benzer özellikler taşıdığı; Fars kökenli Farsçadan tercümelerin farklı özellikleri olduğu anlaşılmıştır. Bu tezle birlikte, Klasik Dönem Türkçe mensur eserleri üzerine yapılan çalışmalarda eksik olduğu düşünülen çerçeve hikâye ve hayvan hikâyesi türlerine katkı sağlamak amaçlanmıştır. Klasik Türk edebiyatı araştırmacılarının dikkatlerini bu türe ait eserler üzerine vererek karşılaştırmalı çalışmalarda bulunması, çerçeve hikâye türünün daha iyi anlaşılmasına ve yorumlanmasına olanak sağlayacaktır

This thesis focuses on the Indian frame stories created in different centuries with the frame story technique the formation of which dates back to BC and the prose frame story corpus translated from Persian to Turkish in Classical Turkish literature within the scope of interactions with each other; identify the animal stories they contain and examines the intertextuality provided by similar animal stories. The frame story is defined as the main story that includes many different stories in a collective meaning in a planned way and covers those stories with the integrity of the subject. The works written in the frame story type in terms of their writing style and purpose have attracted attention not only by the translators of Eastern literature but also by translators of Classical Period Turkish literature and have been translating many times. In addition to this situation, the earliest known examples of the frame story genre and animal stories emerged in Indian literary geography with most of the frame story type prose works translated from Persian into Turkish are of Indian origin, revealed that idea whether: Are there any similarities the animal stories between the two schools and the character traits represented by the animals in the stories? Within the scope of the subject, when were scanned Pança Tantra, Şukasaptati, Kathâsaritsâgara and Hitopadeşa from Indian literary frame stories; Kelîle ve Dimne, Düstûr-ı Şâhî, Tûtî-nâme, Sindbâd-nâme and İlâhînâme from the Classical Period the prose frame story corpus translated from Persian, a total of two hundred and forty-eight animal stories identified. It was determined that the similarities between the animal stories developed in two directions as plot and character similarity and motif viii similarity. In terms of character traits represented by animals, Indian frame stories have similar characteristics within themselves and between translations from Persian of Indian origin; it has understood that the translations from Persian of Persian origin have different features. With this thesis, it is aimed to contribute to the frame story and animal story genres, which are thoughted to be missing in the studies on Classical Period Turkish prose works. The fact that Classical Turkish literature researchers focus their attention on the research of this genre and conduct comparative studies will allow a better understanding and interpretation of the frame story genre