Bu çalışmanın amacı, Boğazlar üzerindeki Osmanlı – Rus mücadelesini
araştırmaktır.
Bu çalışmanın verileri, konu ile ilgili yayınlanmış kitap ve makaleler,
Başbakanlık Devlet Arşivleri Osmanlı Arşivindeki konu ile ilgili orijinal kaynaklar
kullanılarak elde edilmiştir.
Coğrafi konumu nedeniyle stratejik bir öneme sahip olan Boğazlar
İlkçağlardan beri birçok devletin mücadele alanı olmuştur. Çarlık Rusya’nın
Karadeniz ve Boğazlar üzerindeki siyaseti sonucu bu mesele başta Osmanlı Devleti
olmak üzere tüm Avrupa’yı etkilemiş ve milletlerarası bir mesele haline gelmiştir.
Boğazlar meselesi devletlerin dış siyasetlerinde bir denge unsuru olarak kullanılmaya
başlanmıştır. Osmanlı Devleti ve Çarlık Rusya arasında meydana gelen bütün
savaşların sebebi Rusya’nın Boğazlar üzerindeki üstünlük kurma mücadelesinden
kaynaklanmıştır. Zaman zaman Rusya istediğini elde etmiş görünse de asıl hedefine
ulaşamamıştır. I. Dünya Savaşı sırasında müttefiklerinin Çanakkale Boğazı’nı
geçememesi ve kendisine gereken yardımı yapamaması ve Bolşevik İhtilalinin
çıkması üzerine savaştan çekilmiş, Boğazlar üzerindeki siyasetinden de vazgeçmiştir.
Bundan sonra da Boğazlar Türk dış politikasında sorun olmuş, 24 Temmuz 1923
tarihinde imzalanan Lozan Antlaşması ile Boğazlar ve yakın çevresinde Türkiye’nin
yetkileri sınırlandırılmıştı. 20 Temmuz 1936 tarihinde imzalanan Montrö Antlaşması
ile Türkiye, Boğazlar üzerindeki egemenlik haklarını istediği gibi kullanma hakkına
tekrar sahip olmuştur.
The aim of this study is to research Ottoman- Russia struggle on the Straits.
The data of this study were gained by using the books and articles published
about this subject and original sources in Prime Ministery State Archives Ottoman
Archives.
Having a strategic importance because of their geographical situations, the
Straits have been the area of struggle of many countries since the Antiquity. As a
result of policy of CZardom Russia on Black Sea and the Straits this issue affected
the whole Europe especially Ottoman Empire and became on intrnational issue. The
issue of the Straits was started to be used as a counterpoise of states on their
international policy. The reason of the wars that happened between Ottoman Empire
and CZardom of Russia caused because of the struggle of Russia on dominatiry the
Straits. From time to time it seemed like Russia gained what it had expected but
actually, it couldn’t reach its main goal. Russia withdrawn from the First World War
because Allieds could’nt pass the Dardanelles to help Russia and Bolshevik
Revolution occuned, so Russia abandoned its policy on the Straits. After that, were
problems for Turkish international policy and the authority of Turkey on the Straits
and their surroundings was limited by the Lausanne Treaty which was signed on July
24th 1923.With Montreux Treaty which was signed on July 20th 1936, Turkey has
gained its rights about using its domination rights on the Straits as it wants
