Özet:
Leptin besin alımını sınırlayan ve enerji tüketimini düzenleyen, adipoz doku kökenli bir sinyal molekülüdür. Bu etkileriyle leptin vücudun ağırlık kontrolünde önemlidir. Leptin yağ asidi ve trigliserid sentezini azaltıp, lipid oksidasyonunu artırarak vücutta yağlanmayı azaltmaktadır. Özellikle maks VO2’nin %50-60’larında yapılan egzersizlerde aerobik yolla serbest yağ asitlerini yakarak vücutta yağlanmayı azalttığı bilinmektedir. Çalışmamızda erkek ve kadın profesyonel sporcularda vücut yağ ağırlığının kontrolünde serum leptin, Apo A, Apo B, Lp(a), glukoz, insülin ve erkeklerde total testosteron düzeylerini ölçmeyi amaçladık.
Çalışmamızda yaş 15,71 ± 0,35 yıl, ağırlık 54,71 ±2,12 kg, boy 163,71 ±2,06 cm ve VKİ 20,37 ±0,48 kg/m2 olan 7 kadın atlet; yaş 17,28±0,60 yıl, ağırlık 70,85±4,73 kg, boy 179,71±1,96 cm ve VKİ 21,85 ±1,17 kg/m2 olan 7 erkek atlet denek olarak alındı. Denekler 2 yıldır aktif spor yapmaktaydılar. Bir saat ısınma hareketinden sonra, bir saatlik antrenman süresinde kısa molalar vererek 1,2 km’yi üç kez koşmaktaydılar. Hızları 1,6 m/sn’idi. Her atletin antrenman boyunca harcadıkları enerji , kadınlarda 1072,32 ± 41,55 kkal, erkeklerde 1388,66 ± 92,71 kkal olarak hesaplandı. Kan örnekleri atletlerden antrenmanlarına 2 ay ara verip tekrar başladıktan sonra alındı. Antrenman öncesi ve sonrasında iki ay ara ile 3 kez kan alındı. Antrenmanlarına iki ay ara verip tekrar başladıklarında , antrenman öncesi ve sonrasında alınan kan örnekleri kontrol grubu olarak çalışıldı.
Kadın ve erkeklerden 4 aylık periyot içinde ikişer ay ara ile alınan kan örneklerinin test sonucunda , antrenman öncesi ve sonrasında serum Apo A, Apo B, Lp(a), glukoz, ve erkeklerde Total testosteron düzeylerinde anlamlı bir değişiklik görülmezken, antrenman sonrasında serum leptin ve insülin düzeyleri antrenman öncesinde ki düzeylerden anlamlı olarak düşük bulundu. Kadın ve erkekler ayrı ayrı kendi gruplarıyla karşılaştırıldığında , kadın ve erkeklerde kontrol grubu antrenman öncesi serum, Apo B, Lp(a), insülin ve leptin düzeyleri 4. aydaki antrenman sonrası düzeylerinden anlamlı olarak yüksek, Apo A ve erkeklerde total testosteron, anlamlı olarak düşük bulundu. (p<0,001, p<0,001, p<0,001, p<0,001, p<0,001, p<0,001). Glukoz düzeylerinde istatistiksel bir fark yoktu.
Kadın ve erkeklerin VKİ’ leri karşılaştırıldığında anlamlı bir fark bulunamadı. Erkek kontrol grubun VKİ grup 2.ay ( p<0,01), grup 4. aydan ( p<0,001) grup 2.ay da grup 4 aydan. (p<0,01,) anlamlı olarak yüksekti. Kadın kontrol grubun VKİ grup 2.ay
( p<0,001), grup 4 aydan.( p<0,001) grup 2.ay da grup 4. aydan (p<0,001) istatistiksel olarak yüksek bulundu.
İstatistiksel Analiz: Veriler eşleştirilmiş t testi ve tek yönlü varyans analizi (ANOVA) ile istatistiksel olarak değerlendirildi.
Sonuç olarak on dakikayı aşan orta şiddetteki egzersizlerin VKİ’i ile temsil edilen vücut yağ yüzdesini azaltmasına bağlı olarak serum leptin düzeylerini baskıladığı gözlenmiştir.
