Keşşaf tefsiri’nin tarihsel bağlamı: hermenötik bir analiz

Abstract

Keşşâf Tefsiri’nin tarihsel bağlamı üzerine yapılan bu çalışma, bir giriş ve üç bölümden oluşmaktadır. Giriş kısmında çalışmanın problemi, yöntemi, amacı, önemi ve kaynakları hakkında bilgiler verilmiştir. Teorik zeminin inşa edildiği ilk bölümde, Kur’ân tefsiri ve hermenötik konusu işlenmiştir. Bu bağlamda tefsir faaliyetinin yapısını ortaya koyabilmek için, yorumların kaynağı olan bilginin yapısına ve oluşum sürecine yer verilmiştir. Tefsir ile hermenötik arasındaki bağlantı, İslamî gelenekte açıklama ve yorumlamanın karşılığı tefsir ve te’vil kavramlarına dayanılarak izah edilmiştir İkinci bölümde Keşşâf’ın bireysel ve sosyokültürel bağlamı incelenmiştir. Bireysel yönden Zemahşerî’nin kişisel özellikleri, hayatı ve tecrübelerinin tefsirindeki izleri, sosyokültürel yönden ise dönemindeki mezhebî ortam, kültür, sanat, hukuk, ahlak gibi unsurların Keşşâf’a yansımaları incelenmiştir. Çalışmanın üçüncü bölümünde Keşşâf tefsirinin ilmî bağlamı ortaya konmuştur. Öncelikle tefsirinden hareketle Zemahşerî’nin ilme yaklaşımı tespit edilmiştir. Daha sonra müfessirin dinî ilimler, beşerî ilimler ve tabiî ilimler hakkındaki bilgi birikiminin ve dönemindeki ilim anlayışının Keşşâf’taki izdüşümleri araştırılmıştır

This study on historical context of Kashshâf Tafsir consists of an introduction and three chapters. In the introduction part, information is given about the problem, method, purpose, importance and resources of the study. In the first part that was created the theoretical ground, the tafsir of the Qur’an and hermeneutic subject were covered. In this context, in order to reveal the structure of the tafsir activity, the structure of the information and the process of its formation are included. The connection between tafsir and hermeneutic is explained by the concepts of tafsir and ta'vil in the Islamic tradition. The second part is about the individual and sociocultural hermeneutics of Kashshâf. In individual hermeneutics; Zamakhsherî's personal characteristics, lives and experiences traces in his tafsir, in sociocultural hermeneutics; the reflections of the sectarian environment, culture, art, law, morality of his period to the Kashshâf tafsir were examined. In the third part of the study, scientific hermeneutics of Kashshâf tafsir has been revealed. First of all, Zamakhsherî's approach to knowledge was determined based on his tafsir. Afterwards, the knowledge of the mufassir about religious sciences, humanities and natural sciences and the understanding of science in his period's projections in Kashshâf were investigated