Bu araştırma Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Ziraat Fakültesi araştırma
tarlalarında, 2008 ve 2009 yıllarında üç ekmeklik buğday çeşidinin (Bezostaja-1,
Dağdaş 94, Fatima) melezlenmesi ile geliştirilen ekmeklik buğday çeşit adaylarında
verim ve verim komponentleri ile bazı kalite karakterlerini araştırmak için
yürütülmüştür. Melezler ile kontrol olarak kullanılan çeşitler tesadüf blokları deneme
desenine göre dört tekrarlamalı olarak ekilmiştir.
Çeşit adayları ve kontrol olarak kullanılan buğday çeşitleri, verim ve verim
komponentlerinden bitki boyu, başak boyu, başakta tane sayısı, başakta tane ağırlığı,
hasat indeksi; fiziksel kalite özelliklerinden hektolitre ağırlığı, bin tane ağırlığı;
kimyasal ve teknolojik özelliklerden de protein miktarı, sedimantasyon değeri, gluten
miktarı, gluten indeksi, düşme sayısı ve sertlik bakımından karşılaştırılmıştır.
Her iki yılda da bütün özellikler için, çeşitler ve çeşit adayları arasında hasat
indeksi ve tane verimi dışındaki özelliklerde istatistiki olarak önemli farklılıklar
bulunmuştur. İki yıllık ortalama değerler bakımından karşılaştırıldığında, genellikle ‘Fat
x 157’ melezinin daha iyi bir genotip olduğu sonucuna varılmıştır. Bu genotip, yüksek
verim ve kalite performansından dolayı, Batı Geçit Bölgesinde başarıyla
yetiştirilebilmektedir. Araştırılan özellikler için varyasyon olduğu görülmüştür. Bu
nedenle bu çeşit adayları ıslah programlarında gen kaynağı olarak kullanılabilecektir.
Bitki boyu, bin tane ağırlığı, hektolitre ağırlığı, protein miktarı, gluten miktarı ve
sedimantasyon değeri özelliklerinin yüksek kalıtım düzeyleri, çeşit adaylarının çevreden
çok az etkilendiğini göstermektedir. Araştırılan özellikler için elde edilen değerler, çeşit
adaylarının benzer koşullar altında yüksek verimli olacağını ve kalite karakterlerinin de
yeterince yüksek olması nedeniyle paçal yapılması durumunda un ve hamur
özelliklerinin de iyi olacağını göstermektedir.
This research was carried out in the experimental field of Faculty of Agriculture,
University of Eskisehir Osmangazi during 2008 and 2009 growing years to investigate
yield and yield components and some quality parameters of hybrids of the three bread
wheat cultivars (Bezostaja-1, Dağdaş 94, Fatima). These lines and the controls were
planted in completely randomized blocks with four replications.
They were evaluated for yield and plant height, spike length, grain number per
spike, grain weight per spike, harvest index as yield components; test weight, thousand
grain weight as physical quality features; protein content, sedimentation value, gluten
content, gluten index, falling number and hardness as chemical and technologic
features.
Statistically significant differences were found between lines and cultivars for all
characters except for harvest index and grain yield in two years. When the determined
values were investigated over two years means; it’s found out that the best genotype is
‘Fat x 157’, generally. This genotype could be successfully grown in the West
Transitional region because of their higher yield and better performances for the most
yield and quality components. There are indicates for variations for the investigated
features. So the candidates can be gene sources for breeding programs. High heritability
levels for plant height, thousand kernel weight, test weight, harvest index, grain yield,
protein content, gluten content, sedimentation value are indicate that the candidates
were affected little by environment. The levels of values reached for the investigated
features showed that the candidates will be high yielder under the similar conditions as
they improved, their most quality characteristics are high-enough and also positively
effects of flour and dough characteristics if placed in mixture.
