Epilepsi tedavisinde yaygın olarak kullanılan Na-valproatın en sık görülen yan etkileri bulantı, kusma, karın ağrısı ve diyare, en önemli yan etkisi ise hepatotoksisitedir. Hematopoetik ve endokrin sistem üzerine de yan etkileri bulunmaktadır. Son yıllarda Na-valproat kullanımının serum homosistein (Hcy) düzeyini arttırdığı bildirilmektedir. Yüksek Hcy düzeyinin serebrovasküler hastalık riskini arttırdığı gibi antiepileptik ilaçlara karşı direnç gelişiminde rolü olduğu bildirilmektedir. Artmış Hcy düzeylerinin dolaylı olarak asimetrik dimetilarjinin (ADMA) düzeylerinin artışı ile ilişkisi olduğu gösterilmiştir. ADMA, Hcy’ ye göre açlık, fiziksel aktivite ve diğer etkenlerden daha az etkelenmesi nedeniyle endotel disfonksiyonunun gösterilmesinde daha iyi bir belirteç olduğu saptanmıştır. Bu çalışmada Na-valproat kullanan epileptik çocuklarda, serum ADMA, Hcy, lipidler, folik asit ve vitamin B12 düzeyleri arasındaki ilişkinin araştırılması planlanmıştır. Çalışmaya 6 ay ve daha fazla süre ile Na-valproat tedavisi alan, yaşları 4-16 yıl arasında değişen 44 idiopatik epilepsili hasta ile 28 sağlıklı çocuk alındı. Çalışma gruplarında lipid profili, folik asit, vitamin B12 düzeyleri ile, serum Hcy ve ADMA düzeyleri çalışıldı. Çalışmamızda hasta ve kontrol grubunda lipid profili ve folik asit ile vitamin B12 düzeyleri arasında fark saptanmazken (p>0.05), hasta grubunda serum Hcy ve ADMA düzeyleri yüksek olarak saptandı (p<0.0001). Serum ADMA ve serum Hcy düzeyleri arasında pozitif korelasyon saptandı. İki yıldan uzun Navalproat kullananlarda kısa süreli kullananlara göre vitamin B12 ve lipoprotein-a düzeyi düşük, ApoB düzeyi yüksek bulundu (p<0.05), serum folik asit, ADMA ve Hcy düzeyleri arasında fark saptanmadı (p>0.05). Na-valproat dozu 30 mg/kg/gün olanlarda 20 mg/kg/gün olanlara göre ADMA düzeyleri yüksek (p<0.001) ancak Hcy, vitamin B12 ve folik asit düzeyleri arasında fark yoktu (p>0.05). Bir yıldan beri nöbet geçirenlerde, kısa süreye göre serum folik asit düzeyleri arasında fark saptanmazken (p>0.05), vitamin B12 düzeyleri düşük (p<0.05), serum Hcy ve ADMA düzeyleri yüksek olarak saptandı (p<0.001).Sonuç olarak, bu araştırmada 2 yıldan daha uzun Na-valproat kullanan idiyopatik epilepsili çocuklarda serum Hcy ve ADMA düzeylerinin yükseldiği ve vitamin B12 düzeylerinin düştüğü saptandı. Bu nedenle uzun süre Na-valproat kullanan epileptik hastalarda ilerde gelişebilecek olası vasküler risk açısından serum Hcy ve ADMA düzeylerinin izlenmesinin yararlı olacağı kanısına varıldı.
Na-valproate which is commonly prescribed agent for treatment of epilepsy, have a potential adverse effects such as nausea, vomiting, abdominal pain, diarrhea and main serious adverse effect is hepatotoxicity. Hematological and endocrinological adverse effects might be observed. Recent reports demonstrated elevated serum homocysteine (Hcy) levels in children receiving Na-valproate therapy. Elevated homocysteine levels might play a potential role for the resistance to anti-epileptics as well as an increased well-known risk for cerebrovascular disease. It has been reported that elevated Hcy levels are associated with elevated asymmetric dimethylarginine (ADMA) levels. Serum ADMA levels is a better indicator for endothelial dysfunction comparing to serum homocysteine levels according to limited interferences with fasting status, physical activity and other factors. In this study, we aim to evaluate serum ADMA, Hcy, lipids, folate, vitamin B12 levels in epileptic children receiving Na-valproate monotherapy. Forty-four epileptic children receiving Na-valproate monotherapy at least 6 months and 28 healthy children, aged between 4 to 16 years, were recruited. Serum lipid profile, folate, vitamin B12, Hcy and ADMA levels were analyzed in study groups. Serum Hcy and ADMA levels were higher in patient group than the controls (p<0.0001) however serum lipids, lipoproteins, folate and vitamin B12 levels were similar between patient and control groups. Serum ADMA levels were positively correlated with serum Hcy levels. Serum vitamin B12 and lipoprotein levels are lower, serum Apo-B levels are higher (p<0.05), and serum folate, Hcy and ADMA levels were similar (p>0.05) in children between receiving Na-valproate monotherapy longer than 2 years and whom received < 2years. Serum Hcy, vitamin B12 and folate levels were similar (p>0.05) however serum ADMA levels were significantly higher (p<0.001) in children receiving Na-valproate monotheray at the dose of 30mg/kg per day to whom received 20 mg/kg per day. Serum vitamin B12 levels were lower (p<0.05) and serum Hcy and ADMA levels were higher (p<0.001) in children with positive seizure history longer than one year than children with seizure history below one year. In conclusion, according to our study results, increased serum Hcy and ADMA levels and lower serum vitamin B12 levels were observed in children with idiopathic epilepsy receiving longer than two years of Na-valproate monotherapy. This, routine follow-up serum Hcy and ADMA levels might have a beneficial effect for preventing potential vascular disease risk in epileptic patients receiving long term valproate therapy.
