Demokrasinin öznesi olarak görülen vatandaşlık kavramı, devlet ile vatandaş arasındaki mensubiyet bağına işaret etmektedir. İran İslam Cumhuriyeti, 1979 İslam Devrimi’nden sonra rejim değişikliğiyle devrimci nesil inşası hedefinde, yeni devlet kimliğini taşıyan vatandaş tahayyülü ile bu bağı kurmayı amaçlamıştır. Bu amaçla devlet ve toplumun yukarıdan aşağıya İslamileştirilmesi ile bir önceki rejim olan Pehlevi Hanedanlığı’nın vatandaş tahayyülünü tasfiye etme amacı güdülmüş; müfredatlar İslami eğitim doğrultusunda değiştirilmiştir. İran, devrime ve İslam Cumhuriyeti’ne sadakatle bağlı bir makbul vatandaş terbiyesini, okullar aracılığıyla “İdeal Müslüman” yaratısı altında vermeye çalışmıştır. Fakat hem geçmişteki devlet gelenekleri hem de devletlerarası düzen nedeniyle İdeal Müslüman yaratısı özellikle İran-Irak Savaşı’nın etkisiyle tehlike ve düşman motifi ekseninde milliyetçi unsurlarla desteklenen vatandaşlık payesine evrilmiştir. Bu terbiye, salt siyasal alanın değil, hayatın her alanında bireylerin devletin izin verdiği sınırlarda vatandaş olmasını da beraberinde getiren modern devletin bir ürünü olarak İslam Cumhuriyeti’nde tezahür etmiştir.
Bu çalışma İran’da makbul vatandaş inşasının ilkokul ders kitapları aracılığıyla geleceğin potansiyel siyasal aktörleri olan kız ve erkek çocukları üzerinden nasıl inşa edildiğini analize tabi tutarak, 1979 Devrimi’nin getirdiği vatandaşlık nosyonunu Şii-Müslüman ve Şii-İrani unsurlar doğrultusunda ortaya koymayı amaçlamaktadır
The concept of citizenship, which is seen as the subject of democracy, refers to the bond of belonging that exists between the state and the citizen. After the Islamic Revolution of 1979, the Islamic Republic of Iran aimed to establish this bond with the dream of a citizen who carried the identity of a new state, with the goal of building a revolutionary generation. For this purpose, through a top-down process of state-led Islamization in order to dismantle the citizen imagination of the previous regime, the Pahlavi Dynasty; the curriculums were changed in line with Islamic education. Iran tried to give an education under the creation of “Ideal Muslim” through schools to palatable citizen’s faithful to the revolution and the Islamic Republic. However, due to both former state traditions and the interstate order, the creation of the Ideal Muslim has evolved into a civic guise supported by nationalist elements, especially on the axis of danger and the depictions of enemy due to the influence of the Iran-Iraq War. This education manifested in the Islamic Republic as a product of the modern state, which brought with it the fact that individuals in all areas of life, not only the political sphere, became citizens within the limits allowed by the state.
Given the above, the aim of this study is to present the notion of citizenship brought by the 1979 Revolution in line with the Shia-Muslim and Shia-Iranian elements, by analyzing how in İran the construction on girls and boys ‒ the potential political actors of the future ‒ of the palatable citizen is realized through primary school textbooks
