Eylem Araştırması, uygulamaya dönük olması, bir problemin giderilmesinde ve bir sorunun çözümünde pratik bilgi sunması açısından eğitim bilimleri ve alan eğitimi alanlarında sıkça başvurulan bir araştırma yöntemi haline gelmiştir. Bu çalışmanın amacı 2016-2020 yılları arasında Türkiye’de eğitim bilimleri alanında yapılmış lisansüstü tezlerin niteliksel olarak incelenmesi ve belirlenen çerçevede bir eylem araştırması örneğinin sunulmasıdır.
Yöntem: Araştırma iki kısımdan oluşmaktadır. Birinci kısım bir meta-değerlendirme çalışması olarak tasarlanmıştır. Bu kapsamda literatür ve uzman görüşleri sonucu oluşturulan kontrol listesi kullanılarak YÖK Ulusal Tez Merkezi arşivinde erişime açık olarak sunulan ve içeriğinde “eylem araştırması” terimleri geçen eğitim bilimleri alanında yapılmış 402 tez incelenmiştir. Veriler tematik analiz, kullanılarak çözümlenmiştir. Araştırmanın geçerlik, güvenirlik ve inandırıcılığının sağlanabilmesi amacıyla uzman görüşü ve farklı kodlayıcı kullanılmıştır.
Araştırmanın ikinci kısmı bir eylem araştırması olarak tasarlanmıştır. Buna göre sorunun belirlenmesi aşamasında ön görüşmeler gerçekleştirilmiş, uygulanacak yönteme ilişkin pilot çalışmalar yapılmıştır. Yöntemin etkililiğinin incelenebilmesi açısından araştırma öncesi ve sonrasında ölçümler gerçekleştirilmiştir. Veriler yarı-yapılandırılmış görüşme formu, gözlem formu ve araştırmacı günlüğü ile toplanmış ve içerik analizi ile çözümlenmiştir. Araştırmanın her aşamasında uzman görüşü ve verilerin analizi aşamasında katılımcı teyidine başvurulmuştur.
Bulgular: İncelenen lisansüstü çalışmalarda, eylem araştırması yönteminin temel gerekliliklerinin araştırmaların çoğunda karşılandığı görülmüştür. Problemin belirlenmesi, sürecin etkili aktarımı ve eylem araştırması sonuçlarının açıklanması
2
açısından yapılan çalışmalar kriterleri karşılamaktadır. Yapılan çalışmalarda farklı veri toplama araçlarının kullanıldığı, verilerin analizinde farklı analiz yöntemlerinin sistematik olarak uygulandığı ve eylem araştırması yönteminin bazı üniversitelerde yapılan çalışmalarda sıkça başvurulan bir yöntem haline geldiği görülmüştür. Yine incelenen eylem araştırmalarında etik önlemleri açıklama, farklı kodlayıcı kullanma, pilot uygulama yapma ve geçerlik, güvenirlik ve inandırıcılığı arttıracak önlemlerin açıklanması kriterlerinde eksiklikler görülmüştür. Değerlendirme kriterlerini karşılama açısından doktora tezleri, yüksek lisans tezlerine göre daha başarılıdır.
Uygulanan eylem araştırması sonucunda ortak kurgu tekniğinin öğretmenlerin Avrupa Birliği Erasmus + projesi yazma yeterliliklerini olumlu yönde etkilediği, bu yöntemle verilen eğitimin daha amaca yönelik ve işlevsel bulunduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Sonuç ve Öneriler: Türkiye’de gittikçe artan oranda eylem araştırması yöntemi kullanılarak çalışmaların yapıldığı yapılan bu çalışmaların belirli alanlarda ve üniversitelerde odaklandığı görülmüştür. Yine yüksek lisans tezlerinde uygulanan eylem araştırmalarının nitelik olarak eksikliklerinin olduğu görülmüştür. Ayrıca verilerin ve sürecin inandırıcılığı ve aktarılabilirliği ile etik konulara yeterince önem verilmediği anlaşılmıştır. Uygulanan eylem araştırması sonucunda ise öğretmenlere yönelik düzenlenen proje yazma eğitimlerinin, süreç ve ürün odaklı olarak verilmesinin daha etkili sonuçlar sağladığı sonucuna ulaşılmıştır.
Araştırma sonuçlarına göre, üniversitelerde eylem araştırması çalışmalarının temel kriterleri karşılayacak şekilde planlanması ve uygulanması önerilmektedir. Ayrıca Milli Eğitim Bakanlığı tarafından öğretmenlere yönelik olarak yapılacak proje yazma eğitimlerinin küçük gruplarla ve atölyeler şeklinde planlanmasının daha etkili sonuçlara yol açacağı düşünülmektedir
Action Research has become a frequently used research method in the educational science studies in terms of being practical, providing practical information in solving a problem. The aim of this study is to qualitatively examine the postgraduate theses made in the field of educational sciences in Turkey between the years 2016-2020 and to present an action research example within the determined framework.
Method: The research consists of two parts. The first part is designed as a meta-evaluation study. In this context, 402 theses made in the field of educational sciences, which are open to access in the archive of the YÖK National Thesis Center and containing the terms "action research", were examined by using the checklist created as a result of the literature and expert opinions. Data were analyzed using thematic analysis. In order to ensure the validity, reliability and credibility of the research, expert opinion and different coders were used.
The second part of the research was designed as an action research. Accordingly, preliminary interviews were held at the stage of determining the problem, and pilot studies were carried out on the method to be applied. In order to examine the effectiveness of the method, measurements were carried out before and after the research. Data were collected with semi-structured interview form, observation form and researcher's diary and analyzed with content analysis. At each stage of the research, expert opinion and participant confirmation were sought at the stage of data analysis.
Results: In the postgraduate studies reviewed, it was seen that the basic requirements of the action research method were met in most of the studies. Studies done in terms of identifying the problem, transferring the process effectively and
4
explaining the results of action research meet the criteria. It has been seen that different data collection tools are used in the studies, different analysis methods are applied systematically in the analysis of the data, and the action research method has become a frequently used method in studies conducted in some universities. Again, in the action researches examined, there were deficiencies in the criteria of explaining ethical measures, using different coders, piloting and explaining measures to increase validity, reliability and credibility. In terms of meeting the evaluation criteria, doctoral theses are more successful than master's theses.
As a result of the applied action research, it was concluded that the joint editing technique positively affected the teachers' ability to write the European Union Erasmus + project, and the education given with this method was found to be more purposeful and functional.
Conclusion and Suggestions: It has been observed that action research studies are increasingly focused on certain fields and universities in Turkey. Again, it has been seen that the action researches applied in the master's theses have deficiencies in terms of quality. In addition, it has been understood that the credibility and transferability of the data and the process and ethical issues are not given sufficient importance. As a result of the applied action research, it was concluded that the project writing trainings organized for the teachers provided more effective results in terms of process and product.
According to the results of the research, it is recommended to plan and implement action research studies in universities in a way that meets the basic criteria. In addition, it is thought that planning the project writing trainings to be given to teachers by the Ministry of National Education in small groups and as workshops will lead to more effective results
