Bu çalışmada, Cumhuriyet Türkiye’sinde Hadis alanında önemli bir çalışma olan Türkçe olarak kaleme alınan hadis şerhi örneği üzerinde duracağız. Osmanlı Devleti’nin sonunda kurulan Türkiye Cumhuriyeti’nde hadîs çalışmalarının yeniden başlaması açısından önemli olan, Zebidî’nin et-Tecrîdü’s-Sarîh adını verdiği bu eser Sahih-i Buhârî’nin muhtasarıdır. Tez dört bölümden oluşmaktadır.
Birinci bölümde, Buhârî (ö. 256/870)’nin, Yemenli Muhaddis Zebidî (ö. 893/1488)’nin, Tecrid’in ilk üç cildini Türkçeye çeviren ve şerheden Bâbanzâde Ahmed Nâim (1872-1934)’in ve Tecrid’in geriye kalan kısmını Türkçe’ye çevirip 12 cilt halinde şerheden Kâmil Miras (1875-1957)’ın hayatı ve eserleri incelendi.
İkinci bölümde, hadis ıstılahları arasında yer alan kavramlar üzerinde durul-du. Üzerinde inceleme yapmış olduğumuz eserde özellikle değinilen, “İhtisar”, “Câmi”, “Tecrîd” kavramlarının tanımı yapıldı. Sahîh-i Buhârî’ye yapılan Tecrîd’ler, Tecrîd-i Sarîh üzerine yapılan şerhler araştırıldı. Zebidî’nin yapmış olduğu Tecrîd’in özellikleri belirtildi.Üçüncü bölümde ise eserde izlenilen şerh yöntemi ve Türkçe’ye yapılan ter-cümenin özelliklerine değinildi. Müelliflerin, hadis’i hadis’le açıklaması, hadis’in vürûd sebebini belirtmeleri, hadis’te geçen ğarib kelime izâhları yapmaları, gramer tahlillerine yer vermeleri, fıkhî ve kelâmî konulara değinmeleri hususları ortaya ko-nuldu. Eseri Türkçe’ye tercüme tekniklerine yer verildi.
Dördüncü bölümde, Ahmed Nâim ve Kâmil Miras’ın Tecrid-i Sarîh’i şerhe-derken kullandıkları Tefsir, Kelâm, Fıkıh, İslâm Tarihi, Hadîs Usülü ve Tarihi, Ricâl İlmi ve diğer alanlardaki eserlerin adlarını ve müelliflerinin isimlerini tesbit ettik. Eserleri mümkün olduğunca kısaca tanıtmaya çalıştık
In this study, we will focus on an example of hadith commentary which was written in Turkish. This work, important in terms of resumption of Hadith studies in Republic of Turkey which was founded at the end of the Ottoman State, is brief of Sahîh-i Buhârî that was named by Zebidî as et-Tecrîdü’s-Sarîh. This thesis is consis-ting of four chapter.
In the first chapter, Buhârî (ö. 256/870)'s, Yemenite traditionist Zebidî (ö. 893/1488)’s, Bâbanzâde Ahmed Nâim (1872-1934)’s (who translated and explained Tecrid’s first three volumes) and Kâmil Miras (1875-1957)’s (who translated the rest of Tecrid into Turkish and explained them in 12 volumes), lives and works were put forward.
In the second chapter, concepts that are among hadith technical terms were focused on. Concepts that were specifially adressed in the work we examine which are “İhtisar”, “Câmi”, “Tecrîd” were defined. Tecrid’s that were made on Sahîh-i Buhârî and commentaries that were made on Tecrîd-i Sarîh were researched. Featu-res of Tecrid which was made by Zebidî were specified.In the third chapter, the features of translation into Turkish and the com-mentation method that was followed were also mentioned. Author's explanations of Hadith by another Hadith; specifiying the causes of Hadith; making explanations of odd words; including grammatical analyses; mentioning Islamic Law, and Kalam related issues were put forward. Techniques used for translating the work into Tur-kish were included.
In the fourth chapter, we determined Tafsir, Kalam, Islamic Law, the His-tory of Islam, the method and history of Hadith, biographies books and the names of other diciplines their authors that were used by Ahmed Nâim and Kâmil Miras when commenting Tecrîd-i Sarîh. I tried to introduce these sources as briefly as possible.
