Çoğulcu liderlik özellikleri: eğitim kurumlarında bir araştırma

Abstract

Amaç: Bu çalışmanın amacı, okul yöneticilerinin çoğulcu liderlik davranışlarını Türkiye bağlamında analiz etmektir. Yöntem: Bu araştırma, nitel ve nicel araştırma desenlerinin bir arada kullanıldığı karma yönteme dayalı bir araştırmadır. Bu araştırmada önce nitel daha sonra nicel veri toplama yönteminin kullanıldığı keşfedici desen tercih edilmiştir. Araştırma örneklemi, maksimum çeşitlilik örnekleme tekniği ile belirlenmiş; 24 okulda görev yapan 24 okul yöneticisi ve 327 öğretmen örneklemi oluşturmuştur. Araştırmanın nitel verileri yarı-yapılandırılmış görüşme tekniği ile nicel verileri ise araştırmacı tarafından geliştirilen Çoğulcu Liderlik Ölçeği ile toplanmıştır. Araştırmanın nitel verilerinin çözümlenmesinde frekans analizi ve betimsel analiz, nicel verilerin çözümlenmesinde ise Mann Whitney-U testi ve Kruskal Wallis-H testi kullanılmıştır. Bulgular: Öğretmenler, okul yöneticilerinin en çok öğretmenler arası etkileşim ile ilgili çoğulcu liderlik özelliklerini gösterdiklerini düşünmektedirler. Yöneticilerin göstermiş olduğu çoğulcu liderlik özelliklerinden farklılıkları kabul etme ve tartışma ile yönetim süreçlerine katılım boyutlarında erkek öğretmenlerin lehine anlamlı bir farklılık vardır. Öğretmenler arası etkileşim, yönetim ve öğretmenler arası etkileşim, gücü kullanma boyutlarında köyde çalışan öğretmenlerin lehine anlamlı bir farklılık vardır. Farklılıkları kabul etme ve tartışma, yönetim süreçlerine katılım, problem ve çatışmaları çözme, öğretmenler arası etkileşim boyutlarında öğretmenlerin branşına göre anlamlı bir farklılık vardır. Yönetim ve öğretmenler arası etkileşim boyutunda öğretmenlerin yaşına ve mesleki kıdemine göre anlamlı bir farklılık vardır. Yöneticilerin göstermiş olduğu çoğulcu liderlik özelliklerinin tüm boyutlarına ilişkin öğretmen görüşlerinde okuldaki öğretmen sayısı değişkenine göre anlamlı bir farklılık vardır. Sonuç, Tartışma ve Öneriler: Erkek öğretmenler kadın öğretmenlere kıyasla, okul yöneticilerini farklılıkları kabul etme ve tartışma ile yönetim süreçlerine katılım açısından daha etkili bulmaktadırlar. Köyde görev yapan öğretmenler, okul yöneticilerinin öğretmenler arası ve yönetim ile öğretmenler arası etkileşime daha çok önem verdiğini ayrıca gücü daha az kullandığını düşünmektedirler. Okul öncesi öğretmenleri diğer branşlardaki öğretmenlere kıyasla okul yöneticilerini problem ve çatışmaları çözme açısından daha etkili bulmaktadırlar. Öğretmenler, okulda çalışan öğretmen sayısı arttıkça okul yöneticilerinin farklılıkları kabul etme ve tartışma, yönetim süreçlerine katılım, problemleri ve çatışmaları çözme konularındaki etkililiğinin azaldığını, öğretmenler arası etkileşimin olumsuz yönde etkilendiğini ve yöneticilerin gücü daha çok kullandığını düşünmektedirler.

Aim: The purpose of this study is to analyze pluralistic leadership behaviors of school administrators in the context of Turkey. Method: In this study a mixed research approach, qualitative and quantitative approaches, was used. The exploratory design is used in this study, which employs first qualitative then quantitative data collection method. The sample of the study was determined using the maximum variation sampling technique; hence 24 school administrators and 327 teachers comprise the sample. Qualitative data of the study were collected using semi-structured interviews, and quantitative data were collected through Pluralistic Leadership Scale which is developed by the author. Qualitative data were analyzed using frequency analysis and descriptive analysis. On the other hand, quantitative data were analyzed with Mann Whitney-U and Kruskal Wallis-H test. Findings: Teachers suggest that the school administrators mostly show pluralistic leadership characteristics regarding the interaction among teachers. A significant gender-specific difference was found in acknowledging and discussing the differences, and attendance to management process dimensions in favor of male teachers. A significant difference was found in interaction among teachers, interaction between management and teachers, and the use of power dimensions in favor of teachers who work in villages. A significant difference was found in acknowledging and discussing the differences, attendance to management processes, solving problem and conflict and interaction between teachers dimensions in terms of the branch of teachers. A significant difference was found in interaction between management and teachers dimension in terms of the age and seniority of teachers. A significant difference was found in all dimensions in terms of the number of teachers in the school. Conclusion: The male teachers in comparison with the female teachers find their school administrators more effective in terms of acknowledgement and discussion of differences and attendance to management processes. The teachers working in rural schools consider that their school administrators emphasize the interaction among the teachers and interaction between management and teachers more while the administrators use less power compared to the administrators of the schools located in the center city. The pre-school teachers, in comparison with the other in-field teachers, find their school administrators more effective in terms of solving problems and conflicts. The teachers think that with increasing number of teachers in the school, the efficacy of the school administrators in the topics of the acknowledgement and discussion of differences, attendance to management processes, and solving problems and conflicts is decreased, and interaction among the teachers is affected negatively while more power is utilized by the school administration.