Burkulma, bası gerilmesi altında çalısan ve nispeten boyları uzun olan makine
elemanlarında, malzemenin akma gerilmesinin altındaki yüklemelerde görünen yapısal
bir kararsızlıktır. Malzemenin ve parçanın üzerinde bulunan düzensizlikler veya
bozukluklar, parçada kararsızlık halini belirli bir yük seviyesinde tetikler.
Burkulmanın temeli olan Euler Teorisi basit el hesaplarında kullanılsa da,
günümüzde genellikle sonlu elemanlar metodu ile burkulma problemlerinin çözümü
gerçeklestirilmektedir. Sonlu elemanlar metodu ile yapılan hesaplamalarda iki temel
yöntem yaygın olarak kullanılmaktadır. Bunlar; Doğrusal Burkulma ve Doğrusal
Olmayan Burkulma Analizleri’dir.
Uçaklarda kullanılan motor tiplerinden turboprop (pervaneli) motorlarda, çekirdek
motor ile disli kutusu arasındaki yük aktarımının yüksek seviyelerde olması sebebiyle
basit kesitli ancak oldukça dayanıklı destekler kullanılmaktadır. Bunlar genellikle
eksenel çeki ve bası gerilmeleri altında çalısan profil parçalardır.
Uçak motor tasarımı için en önemli hata modları arasında olan burkulma modu,
seçilen örnek bir motora ait bir disli kutusu-motor bağlantı parçası için ANSYS yazılımı
ile sonlu elemanlar yöntemi kullanılarak incelenmis; malzeme, kesit alan, boy gibi
parametrelerin burkulma davranısı üzerindeki etkileri irdelenmistir.
The structural instability of relatively long columns working under compression
loading below their yield strength is called buckling. The imperfections and the
perturbations on the component leads the buckling at a certain level of load.
Although Euler Theory which is the basic approach to buckling problem is
commonly used is simple hand calculations, today commonly finite element method is
used to solve buckling problems. There are two main methods for the solution of
buckling problem with finite element method. These are; linear and non-linear buckling
analysis.
In turboprop engines which are one of the engine types used in aircrafts, due to
the high load transfer from gear box to the core engine, very strong bars with simple
cross section are used in their connection. These are generally profiles which are
subjected to axial tension and compression loading.
Buckling, being one of the most important failure modes in aircraft engine design,
is investgated for a bar geometry to a selected engine. The effect of some parameters
such as material, cross section, length and eccentricity have been obtained using
ANSYS software with utilization of finite element method.
