Tarihsel süreçte insan ve onun çevresel etkileri incelendiğinde, dönemsel olarak
değisen ve hızla gelisen kentler ve yeni kent mekanlarının, ortaya çıktığı görülmektedir.
Günümüzde insan ve onun çevresinde olusturduğu nitelik ve niceliği ile mekan, yani
“yer kavramı” çesitli değisiklikler yasamaktadır. Modern kentlerde olusturulan,
yerelliğin ve çesitliliğin gittikçe azaldığı, yeni mekansal kurgular, zamanla yok-yerlere
dönüsmektedir. Özellikle havalimanları, garlar, alısveris merkezleri, otoyollar, “yerolmayan”
kavramının en belirgin örneklerindendirler. Buralar bulundukları coğrafi
bölgeye, kültürel değerlere, yasanmıslığa, kısacası bulundukları yere ait değildirler,
sistem olarak tek tiptirler. Hacimsel büyüklük, kullanılan malzeme, sistemin
devamlılığını sağlayan elemanlar (kontrol, yönlendirme, bilgilendirme, bekletme,
eğlendirme vb.), tabelalar, isaret levhaları, çizgileri, hız sınırının belirtilmesi her yerde
aynıdır.
Havalimanları “yok-yerler” olup, bir nevi kentler arasındaki esiktir. Terminal
programlarının yer aldığı bu büyük bosluklu devasa mekanlar, hızlı zaman akısı
içerisinde, kiside duygusal bir bosluk hissi yaratır. Bu bosluk hissi, kisinin referans
alamadığı ya da daha önce deneyimlenemediği, mekan kurgusu ile olusur.
Cam malzeme, gelismis teknoloji ile tasarıma yeni açılımlar getirmis ve olusan
kavramlar mekan kurgusunu değistirmeye baslamıstır. Mimaride, masiflikten seffaflığa
geçisi sağlayan cam malzeme, aynı zamanda mekanda yarattığı psikolojik etkiler ile
kullanıcıya farklı açılımlar yaratmıstır. Görme alanını genisleten insanın; cam malzeme
kullanımı ile “Bakma-Scopofili içgüdüsü” tatmin edilmeye baslanmıs ve yeni kentsel
programatiklerin yarattığı yersizlik hissinin verdiği travma, camın yardımıyla bas etme
yöntemine, bakma hazzına dönüsmüstür.
Bu çalısmada Türkiye’de son dönemde yapılan, ikisi de yarısma yoluyla elde
edilen ve insa edilen, havalimanlarının mekansal kurgusu ve bu kurguda camın tasarıma
etkisi incelenmistir. Đzmir Adnan Menderes ve Ankara Esenboğa Havalimanlarının
seçilmesinin nedeni, yersiz olarak tanımlanan havalimanlarının, seçilen bu
havalimanlarında olusturulan iç ve dıs mekan kurgusuyla, yerle iliski kurma çabalarıdır.
Throughout the history, when the human and his environmental effects are
investigated, the arise of the periodically shifted and rapidly developed cities and new
urban places are seen. At the present day, human and the space around him with its
quality and quantity, in other words “the concept of place” is face with several
modifications. Decreasing locality and variety the new spatial constructs, which are
formed in modern cities, are turning into non-spaces. Especially airports, train stations,
shopping malls, and highways are the most specific examples of the “non-place”
concept. Being not belong to their region, cultural values, or the place, these buildings
are one-type standard. Everywhere the spatial extent, used materials, the elements
which are keeping the continuity of the system (control, orientation, information,
spooling, and entertainment etc.), signs, alignments, and the speed limiter signs are the
same.
Being the threshold between the cities, the airports are “non-places”. Having the
program of an airport terminal, this buildings with widely floated spaces make the
people feel a emotional emptiness in the quick passage of time. This sense of emptiness
is caused from the spatial construction, which the person cannot take up references or
haven’t experienced before.
Glass materials bring new expansions to design area with the development of
technology and the growing concepts are beginning to change the construction of space.
Providing the transition between transparency and solidity in architecture, glass
materials bring various expansions to its users by making psychological effects. Using
the glass materials, people expands his visual area, his “Looking-Scophilia instinct”
begins to satisfy, and the trauma of the sense of placelessness, that new urban
programmatic create, turns into looking pleasure.
In this study, the spatial construct of two airport terminals, both of whom
designs are acquired via architectural contests and lately built in Turkey, and the effect
of glass are investigated. The reason of choosing Đzmir Adnan Menderes and Ankara
Esenboğa Airports is their effort of being related to its place by its construction of inner
and outer space, on the contrary of the placelessness of common airport terminals.
