Kaymaz (Eskişehir) altın yatağının oluşumu üzerine jeokimyasal ve izotopik sınırlamalar

Abstract

Alp-Himalaya orojenik sistemi dalma-batma, çarpışma ve açılma rejimleri ile ilişkili olarak ülkemizde çok sayıda altın yatağının oluşmasına yol açmıştır. Bu yatakların pek çoğu Üst Kretase-Tersiyer yaşlı kayaçlar içinde gelişmişlerdir. Eskişehir’in yaklaşık 65 km güneydoğusunda yer alan Kaymaz altın yatağı listvenitlere bağlı oluşmuş orojenik tipte bir altın yatağıdır. Altın oluşumu bölgedeki yoğun silisleşme ile yakın ilişki içindedir. Topkaya Tepe, İşaret Tepe ve Körpınar Tepe’de yaklaşık KB-GD uzanımlı listvenitler yüksek SiO2 ve Fe2O3 içeriklerinden dolayı birbirit olarak tanımlanmıştır. Au, Ag ve çeşitli metaller açısından farklı oranlarda zenginleşen listvenitlerde altın ve gümüşün diğer iz elementlerle olan ilişkileri ve kondrite göre normalize edilmiş nadir toprak element içerikleri bölgesel olarak değişiklik göstermektedir. Kaymaz altın yatağı kuvars örneklerinin 18O kompozisyonları ‰21,5-‰31,7 arasındadır. Bu derece yüksek değerler, kaynama süreci ve/veya sistemi birden fazla evrede etkileyen hidrotermal akışkanların varlığı ile açıklanmıştır. Pirit minerallerinden elde edilen 34S değerleri ‰-2,6 ve ‰-4,7 olarak belirlenmiştir. Buna göre sistemdeki kükürtün kökeninin, lokal granit sokulumundan dolayı magmatik olabileceği düşünülmektedir. Kuvarslar üzerinde yürütülen mikrotermometrik verilere göre Kaymaz altın yatağı 200oC-420oC arasında değişen sıcaklıklarla ve %3,9-%9,6 arasında değişen NaCl eşdeğeri tuzluluklarına göre epitermal-mezotermal hidrotermal cevherleşme özelliğine sahiptir.

The Alpine-Himalayan orogenic system produced several gold deposits in Turkey related to subduction, collision, post-collision and rifting processes. Most of these deposits are formed in Cretaceous and Tertiary rocks. The Kaymaz gold deposit approximately 65 km southeast of Eskisehir is an orogenic gold deposit which formed in association with listwaenites. The gold occurence is closely related to silicification. Listwaenites in Topkaya Hill, Isaret Hill and Korpinar Hill are defines as birbirites due to high SiO2 and Fe2O3 content. Listwaenites are enriched in Au, Ag and several metals in varying levels which are also variably correlated with other trace elements and chondrite-normalized rare earth elements. 18O compositions of quartz samples are between 21.5‰-31.7‰. These high values related to boiling process and/or hydrothermal fluids which affect the system more than one stage. 34S compositions of pyrite samples are -2.6 ‰ and -4.7 ‰ which may be indicative of a magmatic source for sulfur in the system probably originating from the local granite intrusion in the area. According to microthermometric data on quartz samples, the temperature of the mineralisation between 200oC-420oC and 3.9%- 9.6% NaCl eq., the deposit is an epithermal-mesothermal type mineralisation.