Feminizm, en temel anlamıyla; kadınların sosyal, politik, kültürel, ekonomik açıdan erkeklerle eşit olduklarını vurgulayan bir düşünce akımıdır. On dokuzuncu yüzyıldan günümüze uzanan süreçte çeşitli fikir akımları ve felsefî doktrinlerin de etkisiyle liberal, Marksist, radikal, sosyalist, postmodernist gibi türlere ayrılarak çeşitlenmiştir.
Batı’da temel olarak Rönesans’tan sonra ortaya çıkan “feminist kadın hareketi” çeşitli Avrupa ülkeleri ile Amerika’da birbirlerinin tamamen aynısı olmamakla birlikte ortaya çıkan gelişmelerle, birbirlerini etkileyen bir seyir izlemiştir. Batı’nın en önemli feministleri arasında Mary Wollstonecraft, Seneca Falls, John Stuart Mill, Simone de Beauvoir, Kate Millet gibi isimler, verdikleri mücadelelerle feminist düşünce, kadın yazını, kadın dili kavramlarını hayatımıza sokmaya çalışmışlardır.
Bizde ise on sekizinci ve on dokuzuncu yüzyıllarda ilk kıpırdanışını yaşayan feminist fikirler, II. Meşrutiyetle birlikte aydın Türk erkeğinin de modernleşme çabaları içindeki kadının yanında yer almasıyla belirginleşir. Cumhuriyete gelindiğinde ise Mustafa Kemal’in kadın haklarını iyileştirme ve kadının modern toplumda yerini belirginleştirme adına yaptığı çalışmalarla gelişen feminist düşünceler, günümüzde de çağın gereklerine ayak uydurarak varlığını sürdürmektedir. Özellikle seksenli yıllardan günümüze gelen zaman diliminde kadına dair düşüncelere edebiyatta da genişçe yer verilmesiyle kadınının kimlikleşmesine, “varoluşuna” önemli katkılar sağlanmıştır. Bu noktada başlangıçtan günümüze feminist yazını oluşturan ve destekleyen Türk aydınları içinde Zafer Hanım, Leyla Hanım, Nigâr Hanım, Fatma Aliye Hanım, Ahmet Mithat Efendi, Nezihe Muhittin,
Halide Edip, Adalet Ağaoğlu, Leyla Erbil, Latife Tekin, Pınar Kür, Nazlı Eray, Ayla Kutlu ve Erendiz Atasü gibi yazarları vurgulamak yerinde olacaktır.
Bu çalışmada, eserleriyle, tarihî ve coğrafik atmosferin içinde kadının yok edilmeye çalışılmasına karşın, varoluş mücadelesini, oluşturduğu bir kadın diliyle ortaya koyan Ayla Kutlu’nun Hüsnüyusuf Güzellemesi (1984), Sen De Gitme Triyandafilis (1990), Mekruh Kadınlar Mezarlığı (1995), Zehir Zıkkım Hikâyeler (2001) adlı öykü kitapları, Zaman Da Eskir (2006) isimli anı kitabından da faydalanılarak yazar olarak kadına yönelik feminist yaklaşımlarla incelenecektir.
Bu tezin odak noktasını Ayla Kutlu’nun ilk öykü kitabından itibaren tüm hikâyelerindeki kadın karakterlerinin genel bir profili verildikten sonra kadının cinsellik/cinsiyet, ataerkillik, aldatma/aldatılma, bekaret gibi kavramlar ve anne-kız ilişkisi göz önünde bulundurularak feminist bir bakış açısıyla ortaya konulması oluşturacaktır.
Feminism, in its most basic meaning, is an ideal movement which emphasizes women to be equal with men socially, politically, culturally, economically. In the process extending from 19th Century to this day, it has varied to have split up into types as liberal, Marxist, radical, socialist, postmodernist by the influence of various ideal movements and philosophical doctrines.
‘The Feminist Movement’ which fundamentally came up after The Renaissance in The West has traced a course influencing themselves with the developments which emerged in different European countries and in America together with not being exactly identical. The names which take place in the most important feminists of The West such as Mary Wollstonecraft, Seneca Falls, John Stuart Mill, Simone de Beauvoir, Kate Millet have strived to include the concepts of feminist thinking, women’s literature, women’s language into our lives with the struggles they gave.
But in this quarter the feminist ideas, which experienced the first move in the 18th and 19th Centuries become clear by the Second Constitutional when the intellectual Turkish man takes part in the women’s side that is in the effort of modernizing. The feminist thoughts which developed by the practices Mustafa Kemal accomplished in the name of upgrading the women’s rights and making the place of women in the modern society evident when the republic was announced, exist today by keeping pace with the requirements of the era. Especially in the period coming forth today since 80s, with the intrusion of giving broad way to ideals belonging to women in literature, have contributed much to woman’s identification;
her ‘existence’. At this point it’ll be just to emphasize writers among the Turkish intellectuals who has composed and supported the feminist literature since the inception up to now such as Zafer Hanım, Leyla Hanım, Nigâr Hanım, Fatma Aliye Hanım, Ahmet Mithat Efendi, Nezihe Muhittin, Halide Edip, Adalet Ağaoğlu, Leyla Erbil, Latife Tekin, Pınar Kür, Nazlı Eray, Ayla Kutlu ve Erendiz Atasü.
In this study, the stories named as Hüsnüyusuf Güzellemesi (1984), Sen De Gitme Triyandafilis (1990), Mekruh Kadınlar Mezarlığı (1995), Zehir Zıkkım Hikâyeler (2001) by Ayla Kutlu who, by a woman language she has composed, has put forth the struggle of existence against the practice of eliminating the woman in the historical and geographic atmosphere, will be analyzed through feminist approaches towards woman by also making use of the memoir named Zaman Da Eskir(2006).
The notions such as woman's sexuality/gender, patriarchy, cheating/being cheated, virginity after a general profile of the woman characters in all the stories of Ayşe Kutlu is provided since her first story book and their presentation within a feminist vantage point by considering the mother-daughter relationship will form the focus point of that thesis.
