Bu çalışmada Eskişehir ve çevresinde doğal yayılış gösteren Salvia cryptantha Montbret & Aucher ex Benth., S. candidissima Vahl subsp. occidentalis Hedge ve S. forskahlei L. türlerinin anatomik, palinolojik kimyasal ve biyolojik aktivite özellikleri saptanmaya çalışılmıştır. S. cryptantha ve S. candidissima subsp. occidentalis yörede geniş yayılış gösteren, S. forskahlei'nin ise daha az bulunan türler oldukları görülmüştür. İncelenen türlerin kök enine kesitlerinde, öz bölgesinin tamamen parankimatik hücrelerle kaplandığı görülmüştür. Gövde enine kesitlerinde epidermisten çok sayıda örtü ve salgı tüyü çıkmaktadır. Türlerin öz bölgesinde iri parankimatik hücrelerin varlığı görülmüştür. İncelenen türler yaprak anatomileri bakımından da birbirlerine çok benzemektedirler. Yaprağın alt ve üst yüzeyi bol miktarda örtü ve salgı tüyleri ile kaplıdır. Yapraklar amfistomatik ve bifasiyaldir. Bitkiler amarillis, mesomorf ve anizositik tipte stomalara sahiptir. Yaprak orta damardaki iletim demeti floem ve ksilemden oluşmaktadır. İletim demeti kollateraldir. İletim demetleri tipik bir parankimatik kınla kuşatılmıştır. Polen morfolojisi çalışmalarında incelenen Salvia taksonlarının hekzakolpat tipte ve suboblat-subprolat şekilli oldukları, tektat-retikülat-perforat/tektat-retikülat-granülat/tektat-biretikülat bir ornemantasyon gösterdikleri saptanmıştır.Fitokimyasal ve Biyolojik aktivite çalışmalarında kullanılmak üzere türlerden hazırlanan metanol ve etilasetat ekstrelerinin Folin-Ciocalteau reaktifiyle toplam fenolik maddeler, tersfaz YBSK metoduyla fenolik asitleri tayin edilmiştir. Bunların yanında antiradikal aktiviteleri DPPH serbest radikali üzerinden, antioksidan aktiviteleri ise ß-karoten linoleik asit sisteminde değerlendirilmiştir. Sonuç olarak en fazla toplam fenolik madde taşıyan S. forskahlei - ME ekstresi en yüksek antiradikal ve antioksidan aktivite göstermiştir.Anahtar kelimeler: Salvia, Lamiaceae, anatomi, palinoloji, fenolik maddeler, YBSK, Antioksidan aktivite, Eskişehir.
In this study attemp was made to determine some anatomical, palynological, chemical and biological activitiy of the species of Salvia cryptantha Montbret & Aucher ex Benth., S. candidissima Vahl subsp. occidentalis Hedge and S. forskahlei L. that show natural distribution in and around Eskişehir. It was found that S. cryptantha and S. candidissima subsp. occidentalis showed the broader distribution than S. forskahlei.In the the root cross-sections of the examined species, it was observed that the pith was completely covered by parenchyma cells. In stem cross sections of the species from epidermis is covered by more eglandular and glandular hair. The presence of large paranchymatic cells was observed in the pith of the speciess. The species observed showed similarities in terms of leaf anatomy. Upper and lower surface of leaf is covered by more eglandular and glandular hair. Leaves are amphistomatic and bifacial. Plants have an amaryllis, a mesomorph and an anisocytic type stomata. The leafs central vascular cylinder is composed of the phloem and the xylem bundle. Vascular bundle is collateral. Vascular bundle is covered by a typical parenchymatic bundle. They were determined stephanocolpatae type and suboblate-subprolate shape, tectate-reticulate-perforate/ tectate-reticulate-granulate/ tectate-bireticulate ornamentation of investigated Salvia taxa in the pollen morphology studies.The total phenolic contents of the methanol and ethylacetate extracts of species, prepared for phytochemical and biological acivities studies, were determined by using Folin-Ciocalteau assay and also quantitative analysis of phenolic acids in the extracts were determined by reversed-phase HPLC. In addition, extracts were tested for antioxidant and antiradical activity by ß-caroten linoleic acid system and on DPPH free radical, respectively. In result, S. forskahlei ? ME extract contains high total phenols, was exhibited highest antioxidant and antiradical activity.
