Serebral palsili çocuklarda büyüme ve kemik metabolizmasının değerlendirilmesi, serum leptin ve IGF-1 düzeyleri

Abstract

Bu çalışma yaşları 2-17,5 yaş arasında değişen 28’i kız, 26’sı erkek toplam 54 serebral palsi’li hasta ve kontrol grubu olarak yaşları 2-18 yaş arasında değişen 14’ü kız, 14’ü erkek toplam 28 sağlıklı çocukta yapıldı. Çalışmanın amacı; serebral palsi’li çocukların antropometrik ölçümler ve TCKK, VKİ ve ÜKU gibi parametreler kullanılarak büyüme ve beslenme durumunun, ayrıca kemik metabolizmasının değerlendirilmesi, serum leptin ve IGF-1 düzeylerinin büyüme ve kemik metabolizması üzerine etkilerinin araştırılmasıdır. Hasta ve kontrol grubunda boy, VA, boya göre vücut ağırlığı, ÜKU, TCKK, VKİ ölçüldü, kemik yaşları, serum bazal kortizol, growth hormon, insülin, C-peptid, leptin, IGF-1, IGFBP-3, osteokalsin, kalsiyum, fosfor, alkalen fosfataz düzeyleri, spot idrarda DPD/kreatinin ekskresyon oranı ve DEXA yöntemi ile kemik mineral dansitesi değerlendirildi. Serebral palsi’li hastaların %87’si spastikti, %75,9’unda mental retardasyon, %48,1’inde epilepsi vardı. Hastaların %61,1’inde düşük doğum ağırlığı, %37’sinde prematürelik, 7’sinde kernikterus öyküsü vardı. Serebral palsi’li hastaların %63,9’unda kranial MRI anormaldi ve %36,8’i PVL idi. Serebral palsi’li hastaların lineer büyümeleri değerlendirildiğinde %57,4’ünün boyu kısa idi. Vücut kitle indeksi ve TCKK ölçümleri SP’li hastalarda kontrol grubuna göre daha düşüktü (p<0,001 p<0,0001). Hastaların %59,2’sinde TCKK ölçümü %90’ın altında idi. Hastaların %59,2’sinde beslenme sorunu vardı. Beslenme sorunlarının başında %55,5 uzun çiğneme, %50 katı gıdaları yutma güçlüğü ve %46,2 ağızda tutma gelmekte idi. Beslenme sorunu olan hastaların VA, boy, ÜKU, TCKK ve VKİ ortalama değerleri kontrol grubundan düşük olup, beslenme sorunu sıklığı ile motor fonksiyon kaybı şiddeti arasında pozitif korelasyon saptandı. Serebral palsi’li hastaların %51,8’inin kemik yaşı geri idi ve çoğunluğu spastik kuadriparezikti. Serum alkalen fosfataz düzeyleri SP’li hastalarda daha yüksek bulunurken, KMD ortalama değerleri kontrol grubundan daha düşüktü (p<0,0001 p<0,0001). Yürüyemeyen, yatağa bağımlı kuadriparezik SP’li hastalarda KMD en düşük saptandı. Serebral palsi’li hastaların %59,2’sinde osteoporoz, %20,3’ünde osteopeni saptandı. Puberteye girmiş SP’li hastaların GH düzeyleri, prepubertal SP’lilerden daha yüksek bulundu (p<0,01). Hastaların serum leptin, IGF-1 ve IGFBP-3 düzeyleri kontrol grubundan düşük bulundu (p<0,0001). Motor fonksiyon kaybının en fazla olduğu kuadriparezik ve yürüyemeyen hastalarda, serum leptin IGF-1 ve IGFBP-3 düzeyleri en düşük düzeyde idi. Boy kısalığı olan SP’li hastaların serum leptin, IGF-1 ve IGFBP-3 düzeyleri, boy kısalığı olmayanlara göre daha düşüktü. Puberteye girmiş SP’li hastaların serum IGF-1 düzeyleri prepubertal SP’lilerden daha yüksek bulundu (p<0,001). Cilt altı yağ dokusunda azalma olan SP’li hastaların serum leptin, IGF-1 ve IGFBP-3 düzeyleri, CAYDA(-) SP’lilere göre düşüktü (p<0,01). Serum leptin ve IGF-1düzeyleri ile VKİ ve TCKK arasında pozitif korelasyon vardı. Serum leptin ve IGF-1 düzeylerindeki düşüklük KMD’ndeki düşüklük ile doğru orantılıydı. Sonuç olarak bu çalışmada SP’li hastaların boy, VA, VKİ, ÜKU, TCKK değerlerinin kontrol grubuna göre düşük olduğu, spastisite, kontraktürler ve kooperasyon güçlüğü nedeniyle antropometrik ölçümlerin sağlıklı yapılamadığı, bu nedenle beslenme durumunu en iyi yansıtan TCKK ölçümünün bu çocuklarda malnütrisyonu değerlendirmede daha yararlı olduğu gösterildi. Beslenme güçlüğü, motor fonksiyon kaybı ve eşlik eden nörolojik komplikasyon sıklığının malnütrisyonu arttıran faktörler olabileceği düşünüldü. Yürüyemeyen, beslenme yetersizliği olan ve yatağa bağımlı ağır spastik kuadriparezik SP’lilerde KMD’nin düşük bulunması bu çocuklarda kemik metabolizmasının da olumsuz etkilendiğini göstermektedir. Vücut yağ oranını gösteren serum leptin düzeyleri ve temel büyüme faktörü olan IGF-1’in SP’lilerde düşük bulunması malnütrisyonla açıklanabilir ve büyüme geriliğinin nedeni olabilir. Ayrıca serum leptin ve IGF-1 düzeyleri ve KMD arasında pozitif korelasyon olması da serum IGF-1 ve leptinin kemik metabolizması üzerine önemli etkilerinin olduğunu göstermektedir. Çalışmamızda kaslardaki enerji kullanımı doğrudan ölçülmemesine karşın serum leptin düzeylerinin CAYDA(+) spastik kuadriparezililerde daha düşük bulunması spastisite nedeni ile aşırı kalori harcandığını düşündürebilir. Bu nedenle SP’li çocuklarda malnütrisyonun düzeltilmesinde kalori hesaplanırken spastisitenin de dikkate alınması ve bu çocuklarda büyüme ve beslenme bozukluğunda diğer parametrelerle birlikte serum leptin düzeylerinin de değerlendirilmesinin yararlı olacağı kanısına varılmıştır.