Pseudoeksfoliatif glokom ve pseudoeksfoliatif sendromlu hastaların hümör aköz ve serumlarında matriks metalloproteinaz-2(MMP-2), doku matriks metalloproteinaz inhibitörü -2(TİMP-2), transforming growth faktör beta-1 (TGFß-1) ve homosistein düzeyleri

Abstract

Pseudoeksfoliatif Sendrom(PES) anormal ekstrasellüler fibriler yapıda materyalin göz dokularında birikmesi ile karekterize bir hastalıktır. Bu klinik tablo glokom olgularında sık görülmekte ve progresif, şiddetli optik sinir hasarı ile birlikte seyretmektedir. Pseudoeksfoliatif glokom(PEG) olgularının medikal tedaviye dirençli olması, genellikle sistemik vasküler patolojilerle birlikte bulunması ve körlük gelişme riskinin yüksek olması etyopatogeneze yönelik çok sayıda çalışma yapılmasına neden olmaktadır. PEG’da hümor aközün dışa akım direncinin artmasına bağlı olarak GİB'nın yükseldiği yapılan çalışmalarda gösterilmiştir. PEG patogenezinde en kabul gören teori eksfoliyatif materyal(EFM)’in jukstakanaliküler dokuda birikmesi ve Schlemm kanalı ile jukstakanaliküler dokuda gelişen yapısal değişikliklerdir. Humör aközün en önemli dışa akım yolu ise trabeküler ağdır. Trabeküler ağ ekstrasellüler matriks(EM) turn over(dönüşüm)'ından sorumlu esas enzim grubu matriks metalloproteinazlar(MMP) ile spesifik inhibitörleri(TİMP)dır. Bu iki enzim arasındaki dengenin bozulması trabeküler ağda EM birikimine yol açarak dışa akım direncinin artmasına neden olur. TGFß-1 ve homosistein de bu dengeyi üst düzeyde etkileyen faktörlerdir. Çalışmamızda PEG’lu, PES’lu ve normal olgulardan eş zamanlı alınan hümor aköz ve serum örneklerindeki MMP-2, TİMP-2, TGFß-1 ve homosistein düzeyleri ölçülerek, PEG patogenezi ile olan ilişkileri araştırıldı. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Göz Hastalıkları Kliniğinde PES'lu, PEG’lu ve katarakt dışında oküler patolojisi bulunmayan 9'u kadın 23'ü erkek toplam 32 olgu çalışmaya alındı. Katarakt ve trabekülektomi cerrahisi sırasında hastalardan ön kamara sıvısı ve kan örnekleri alınıp santrifüj edilerek biyokimya laboratuvarında -80° de saklandı. Daha sonra ölçüm için ELİSA ve kemiluminisans kitleri kullanıldı. Çalışmaya alınan kontrol, PES ve PEG grubu hastalarının yaş ortalamaları arasında anlamlı fark yoktu(P>0.05). Olguların serum ve ön kamara sıvılarındaki MMP-2 ve TİMP-2 seviyeleri açısından gruplar arasında istatitistiksel olarak anlamlı fark saptanmadı(P>0.05). Ancak PEG grubunda ön kamara sıvısındaki TİMP-2 seviyesinin, diğer gruplara göre daha yüksek olduğu görüldü. MMP-2 ve spesifik inhibitörü TİMP-2’nin aralarındaki fonksiyonel ilişkiyi daha belirgin ortaya koymak için TİMP-2/MMP-2 oranı değerlendirildiğinde gruplar arasında TİMP-2/MMP-2 oranı açısından istatistiksel fark saptanmamakla birlikte(p>0.05) en yüksek oranın PEG’lu hasta grubunda olduğu görüldü. TGF ß1’in serum ve ön kamara sıvısı ölçümleri sonunda gruplar arasında anlamlı fark görülmedi (p>0.05) fakat PE’lu hasta gruplarındaki serum değerleri kontrol grubuna göre yüksek bulundu. PEG grubunda aköz TGF ß1 seviyesi ile serum TGF ß1 seviyesi arasında güçlü negatif bir korelasyon saptandı. Bu durum TGF ß1’in lokal üretiminin bir göstergesi olarak değerlendirildi. Olguların sadece serum örneklerinde çalışılan homosistein düzeyi PES’lu hastalarda kontrol grubuna göre anlamlı oranda yüksek saptandı(p<0.05). Serum normal değerleri üzerinde homosistein bulunan hastaların oranı PEG ve PES’lu gruplarda kontrol grubuna göre belirgin derecede fazlaydı. Sonuç olarak literatüre göre ilk kez aynı hümör aköz örneğinden birlikte çalışılan MMP-2, TİMP-2 ve TGF ß1 arasında anlamlı bir ilişki saptanamadı. Ancak PEG'da TİMP-2/MMP-2 dengesinin kontrol grubuna göre istatistiksel anlamlı fark olmamasına karşın, TİMP-2 lehine bozulduğu gösterildi. Ayrıca PES ve PEG’lu hastalarda vasküler patolojilerle birlikteliği bilinen hiperhomosisteinemi saptandı. PEG’un mekanik ve vasküler kaynaklı patolojilerle meydana geldiği göz önüne alınırsa çalışmamızda heriki nedene yönelik destekleyici veriler elde edildi. Ancak patogenezde yer aldığı düşünülen maddelerin karmaşık ilişkileri nedeniyle konu ile ilgili daha fazla örneği kapsayan çalışmalara ihtiyaç olduğunu düşünmekteyiz.