Roman, hikâye, anı, gezi yazısı, tarih, ekonomi, tiyatro gibi farklı türlerde
birçok eseri olan Ahmet Mithat Efendi yaşadığı dönemde ve sonrasında birçok okura
ulaşmayı başarmış önemli bir aydındır. Bu nedenle birçok çalışmanın konusu olmuş,
yaşadığı dönemi aydınlatmada eserleriyle önemli veri kaynağı sağlamıştır. Yapılan
çalışmanın amacı Ahmet Mithat Efendi’nin eserlerinden Doğu’ya bakışını nostalji
kavramı üzerinden tespit edebilmektir. Bu amaç doğrultusunda nostalji kavramının
çerçevesi çizilmiş, yazarın eserlerinde ve hayatında nostaljinin nasıl yer aldığı tespit
edilmiştir. Yazarın hayatında kişisel nostalji kavramına ait olduğu düşünülen alanlar
belirlenmiş; özellikle annesinin Kafkasya’dan göçmesi ve yaşadığı güçlükler, zor
geçen çocukluğu ile onda Doğu’ya bakışını etkileyecek mekân ve kişiler tespit
edilmiştir. Bu nedenle Ahmet Mithat Efendi’nin hayatı tezde detaylı bir biyografi
olmaktan çok uzaktır. Kolektif nostalji kavramına ait inceleme ise tezin üçüncü
bölümünde ele alınmıştır. Ahmet Mithat Efendi’nin Romanlarında Doğu Nostaljisi
başlığıyla adlandırdığımız bölümün kimlik ve ahlak kavramları üzerinde yoğunlaştığı
sonucuna ulaşılmıştır. Yazarın Doğu medeniyetini Türklük, Osmanlı üst kimliği, İslam
dini ve hoşgörüsü ile kadın konuları üzerinden yücelttiği, Doğu medeniyetinin diğer
medeniyetlerin temelini oluşturduğunu savunduğu belirlenmiştir.
Tez çalışmasında nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizine
başvurulmuştur. Çalışmaya konu olan roman, hikâye, anı, gezi yazısı ve gazete
makaleleri içerik analizi metoduyla incelenmiş ve elde edilen bulgulara inceleme
bölümlerinde yer verilmiştir. Sonuç bölümünde ise tüm bulgular değerlendirilmiştir
Ahmet Mithat Efendi, who has many works in different genres such as novels,
stories, memoirs, travel writings, history, economy and theater, is an important
intellectual who achieved to reach many readers during and after her life. For this
reason, he has been the subject of many studies and has provided an important data
source with his works in illuminating the period he lived. The present study aims to
determine Ahmet Mithat Efendi's view of the East through the concept of nostalgia. In
line of this purpose, the framework of the concept of nostalgia was drawn, and it was
determined how nostalgia took place in the writer's works and life. The areas in the
writer's life that are thought in relevance with the concept of personal nostalgia were
determined, especially the immigration of his mother from the Caucasus and the
difficulties he experienced, as well as the places and people that would affect his view
to the East with his difficult childhood. For this reason, Ahmet Mithat Efendi's life is
far from being a detailed biography in this thesis. The examination of the concept of
collective nostalgia is discussed in the third part of the thesis. It was concluded that the
section titled Eastern Nostalgia in Ahmet Mithat Efendi's Novels focuses on the
concepts of identity and morality. It was seen that the author glorified the Eastern
civilization through his Turkish-related attributes, Ottoman supreme identity, Islamic
religion and tolerance and women's issues, and he claimed that Eastern civilization
was the basis of other civilizations. Document analysis, one of the qualitative research
methods, was used in this thesis study.
The novels, stories, memoirs, travel writings and newspaper articles, included
into this study were analyzed through content analysis method and the findings
obtained are presented in the review sections. Last, all findings are evaluated in the
conclusion part
