Bu çalışmada Tabanidae (Insecta: Diptera) türlerinin yıllık populasyon değişimi ve bu değişimde etkili olan abiyotik faktörlerin etkileri araştırılmıştır. Eskişehir Merkez Yarımca Köyü çevresinde 2005, 2006 ve 2007 Mayıs-Eylül ayları arasında ayda 16 gün arazi çalışmaları yapılarak familyaya ait ergin örnekler toplanmıştır. Yapılan arazi çalışmalarında2005 yılında 4551, 2006 yılında 995 ve 2007 yılında 3778 olmak üzere 8 cins ve 49 türe ait toplam 9224 örnek toplanmıştır. Yakalanan örneklerden populasyon değişimini gösterecek sayıda birey sayısına ulaşılmış 10 türün (Dasyrhamphis umbrinus Meig., Haematopota subcylindrica Pand, Philipomyia aprica Meig., Tabanus bifarius Loew., Tabanus bromius L., Tabanus lunatus Fabr., Tabanus portschinskii Ols., Tabanus quatuornotatus Meig., Tabanus rupium Brau. ve Tabanus unifasciatus Loew.) üç yıldaki populasyon değişimleri analiz edilmiştir. Türlerin populasyon dinamiği ve mevsimsel aktiviteleri üzerine etkili olabilecek iklimsel faktörler ve yaşam ortamlarında bulunan bazı toksik maddeler gibi değişkenlerin arazi çalışmaları sırasında kayıtları tutulmuştur. Bu abiotik faktörlerin populasyon dinamiği üzerine etkileri Kendall’s korelasyon koeffisient ve Bonferroni istatistiksel analizleri ile değerlendirilmiştir. Tespit edilen klimatik değişkenlerden, sıcaklığın populasyon dinamiği ve türlerin aktiviteleri üzerine önemli pozitif; nisbi nemin ise hem populasyon dinamiği hem de türlerin aktiviteleri üzerine önemli negatif etkisinin olduğu belirlenmiştir. Diğer taraftan larval yaşam ortamlarında belirlenen toksik maddelerden Kadmiyum, Kurşun ve Mangan’ın populasyon üzerinde önemli negatif etkisinin olduğu ve bu maddelerin su ve topraktaki birikiminin türleri tehlike altına sokabileceği tespit edilmiştir.
In this study, effects of abiotic factors on annual population dynamics of Tabanidae (Diptera) were investigated. Adult speciemens belonging to the family were collected from Yarımca village (Eskişehir) between the months May and September in 2005-2007. Field studies were carried out 16 days in each month during the study period. 9224 specimens (4551 specimens in 2005, 995 in 2006 and 3778 in 2007) belonging to 8 genera and 49 species were collected. Of the captured specimens, ten species reached to the enough number to analyse the population dynamics, so that population dynamics of nine species (Dasyrhamphis umbrinus Meig., Haematopota subcylindrica Pand, Philipomyia aprica Meig., Tabanus bifarius Loew., Tabanus bromius L., Tabanus lunatus Fabr., Tabanus portschinskii Ols., Tabanus quatuornotatus Meig., Tabanus rupium Brau. ve Tabanus unifasciatus Loew.) in three-yeared period were analysed. Some variables such as climatic factors or some toxic chemicals in habitats of the species which can be effective on population dynamics and seasonal activity were also recorded. Effects of abiotic factors on population dynamics were tested according to Kendall’s correlation coefficient and Bonferroni statistical methods. From the determined climatic factors, it was determined that temperature was positively and relative humidity was negatively correlated with the population dynamics and activities of the species. It was also found that toxic chemicals like cadmium, lead, manganese had negative effects on population and accumulation of the chemicals in soil and water may cause the species be endangered.
