Bu araştırma diyabetes mellitusu olan hastalarda sağlık
okuryazarlığı düzeyi, öz-etkililik ve sağlık sonuçları arasındaki
ilişkiyi değerlendirmek amacıyla yapıldı.
Gereç ve Yöntem: Kesitsel tipte yapılan bu araştırma Aralık 2018-
Haziran 2019 tarihleri arasında Eskişehir Yunus Emre Devlet
Hastanesi’nde yürütüldü. Araştırmanın örneklemini 18 yaş üzeri,
bilinci açık, en az bir yıldır DM tanısı olan, okuryazar ve araştırmaya
katılmaya gönüllü 700 hasta oluşturdu. Araştırmanın verileri Birey
Tanıtım Formu, Sağlık Okuryazarlığı Anketi-Avrupa Birliği Ölçeği
(SOYA-AB-Q47) ve Tip 2 Diyabetlilerde Öz-Etkililik Ölçeği
kullanılarak toplandı. Veriler tanımlayıcı istatistiksel metotlar, t testi,
varyans analizi, posthoc testi, korelasyon ve regresyon analizleri
kullanılarak değerlendirildi.
Bulgular: Araştırmada hastaların %36.6’sı 58-67 yaş grubunda, %75.4’ü
kadın, %71.4’ü ilkokul mezunu iken %34.4’ünün DM tanı süresinin 16
yıl ve üzerinde olduğu saptandı. SOYA-AB-Q47 genel sağlık indeksi
puan ortalaması 35.76±7.20; tip 2 diyabetlilerde öz-etkililik ölçeği
genel puan ortalaması 76.38±10.17’dir. Hastaların yaş, eğitim durumu,
başka kronik hastalık varlığı, DM tanı süresi, uygulanan tedavi gibi
değişkenlere göre SOYA-AB-Q47 genel indeks puan ortalaması
istatistiksel olarak anlamlı düzeyde farklı saptandı (p<0.05). Tip 2
diyabetlilerde öz-etkililik ölçeği puan dağılımının ise yaş, eğitim
düzeyi, çalışma durumu, gelir düzeyi, başka kronik hastalık varlığı,
DM hakkında bilgi alma durumuna göre istatistiksel olarak anlamlı
düzeyde farklı olduğu belirlendi (p<0.05). Araştırmada hastaların
SOYA-AB-Q47 genel indeks ortalama puanı bir birim arttığında öz etkililik ortalama puanının 0.488 birim arttığı (p˂0.001), HbA1c
değerinin 0.127 birim düştüğü (p=0.001), açlık kan glikozu değerinin
0.129 birim düştüğü (p=0.001), tokluk kan glikozu değerinin ise 0.095
birim düştüğü (p=0.011) belirlendi.
iv
Sonuç: Bu araştırmada DM olan hastaların sağlık okuryazarlığı
düzeyinin çeşitli sosyo-demografik faktörlerden etkilendiği ve
hastaların sağlık okuryazarlığı düzeyi arttıkça öz-etkililik düzeyinin
arttığı, HbA1c, açlık ve tokluk kan glikozu değerlerinin düştüğü
saptandı
This research was conducted to evaluate the relationship
between health literacy level, self-efficacy and health outcomes in
patients with diabetes mellitus.
Materials and Methods: This cross-sectional research was conducted
between December 2018 and June 2019 at Eskişehir Yunus Emre State
Hospital. The sample of the study consisted of 700 patients over 18
years of age who were conscious, had a diagnosis of DM for at least
one year, were literate and willing to participate in the research. The
data of the study were collected by using the Individual Identification
Form, Health Literacy Questionnaire-European Union Scale (HLS-EU Q47) and Self-Efficacy Scale for Type 2 Diabetes. Data were analyzed
using descriptive statistical methods, t test, variance analysis, posthoc
test, correlation and regression analysis.
Findings: In the study, 36.6% of the patients were in the 58-67 age
group, 75.4% were female, 71.4% were primary school graduates, while
34.4% (n = 241) had a diagnosis duration of 16 years or more. HLS-EU Q47 general health index average score of 35.76±7.20; the overall mean
score of the self-efficacy scale in patients with type 2 diabetes was
76.38±10.17. According to the variables such as age, education,
presence of other chronic disease, duration of DM diagnosis and
treatment, mean HLS-EU-Q47 general index score was found to be
statistically different (p <0.05). The distribution of self-efficacy scale
scores was found to be statistically different in type 2 diabetic
patients according to age, education level, employment status, income
level, presence of other chronic diseases, and information about DM
(p <0.05). In the research, if the general index average score of the
patients health literacy increased by one unit, the self-efficacy mean
score increased by 0.488 units (p˂0.001), the HbA1c value evaluated as
health outcomes decreased by 0.127 units (p=0.001), fasting blood
vi
glucose value decreased by 0.129 units (p=0.001), while postprandial
blood glucose value decreased by 0.095 units determined (p=0.011).
Results: In this study, that health literacy level of patients with DM
was affected by various socio-demographic factors and self-efficacy
level increased as patients health literacy level increased, HbA1c,
fasting and postprandial blood glucose values decrease revealed
