Çalışmada duyu, algı, duyu eylemi kavramları ile Türkiye Türkçesi ve Türkmen
Türkçesinde yer alan duyu eylemleri karşılaştırmalı olarak ele alınmıştır.
Tez üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde; duyu ve algı kavramları
felsefe, psikoloji, tıbbî fizyoloji ve dilbilim gibi bilim alanlarından yararlanılarak
açıklanmaya çalışılmıştır. Ardından elde edilen duyu verilerinden hareketle duyu eylemi
sınıflandırması yapılmıştır. İkinci bölümde, oluşturulan sınıflandırmadan yola çıkarak
Türkiye Türkçesinde yer alan duyu eylemleri Güncel Türkçe Sözlük’te taranmış ve her
bir eylem uygun başlık altına alınmıştır. Üçüncü bölümde ise Türkmen Türkçesinde yer
alan duyu eylemleri Türkmen Diliniñ Düşündürişli Sözlüği’nde taranmış ve her bir
eylem yine uygun başlık altına alınmıştır. Son olarak her iki lehçede yer alan her bir
duyu eylemi sözlükteki anlam sırasına, kullanım etiketlerine ve kılışlarına göre
karşılaştırılmış ve elde edilen veriler tablo, şema ve grafikler halinde sunulmuştur.
Bu çalışmada bilinen duyulardan çok daha fazla duyu olduğu tespit edilmiştir.
Ayrıca Türkiye Türkçesinin duyu eylemleri açısından Türkmen Türkçesinden daha
zengin olduğu sonucuna ulaşılmıştır
In this study, sense verbs in Turkish language and Turkmen language have been
discuessed through terms such as sense, perception, sense verbs using a comparative
approach.
This thesis consists of three chapters. In the first chapter, sense and perception
terms were explained depending on philosophy, psychology, medical physiology and
linguistics. Then, with reference to the acquired data of sense, a classification of sense
verbs was conducted. In the second chapter, sense verbs that are in Turkish language of
Turkey were reviewed in up-to-date Turkish Dictionary with regard to the conducted
classification and each verb was ranked under a convenient title. In the third chapter,
sense verbs in the Turkmen language were rewieved in Turkmen Explanatory
Dictionary and again, each verb was ranked under a convenient title. Lastly, each sense
verb of both languages was compared considering their meaning sequence, usage labels
and their actions and the acquired data were presented in tables, schemes and graphics.
It is concluded in the study that there are many more senses than it has been
known. Besides, it is inferred that Turkish language is wealhier than Turkmen language
in terms of the sense verbs
