Erdemsiz mallar ve kamu müdahalesi: paternalist devlet anlayışı çerçevesinde ampirik bir değerlendirme

Abstract

Paternalizm, toplumun sosyal refahını sağlamak amacıyla devletin otoritesini kullanması şeklinde ifade edilmektedir. Paternalist devlet, erdemsiz mallar olarak nitelendirilen alkollü içecekler, sigara, uyuşturucu ve tütün ürünleri gibi sağlığa zararlı mal ve hizmetlerin tüketimini azaltma gayesiyle birtakım politikalar geliştirmektedir. Bu politikalar çerçevesinde kamu müdahalesi aracı vergiler ve yasal düzenlemeler yaygın olarak kullanılmaktadır. Bu çalışmada, birey ve toplum sağlığını olumsuz etkileyen maddeler olarak nitelendirilen erdemsiz mal ve hizmetlerin paternalistik devlet anlayışı çerçevesinde gerçekleştirilen kamusal müdahaleler ile kontrol altına alınıp alınamayacağı incelenmektedir. Çalışmada genel olarak erdemsiz malların piyasalaşma sürecine kamu müdahalelerinin ne ölçüde dahil olduğu ve vatandaşların bu müdahaleleri nasıl tanımladığı ele alınmaktadır. Çalışmanın ampirik kısmında 107 ülkenin verileri derlenerek kamu müdahale endeksi geliştirilmiştir. Sonrasında müdahale derecesine göre gruplandırılan ülkeler arasında sigara kullanım sıklığı, politikalara uyum ve müdahale aracı olarak vergilerin kullanımı başlıklarında bir farklılık olup olmadığı incelenmiştir. Elde edilen bulgulara göre müdahalecilik düzeyleri farklı ülkeler itibariyle sigara kullanım düzeyleri arasında anlamlı bir farklılık bulunmamaktadır. Değişik ülkelerde yaşayan bireylerin zararlı ürünlerle mücadele bağlamında geliştirilen politikalara uyum düzeyleri ise müdahalecilik indeksi yüksek olan gruplarda daha fazladır. Bunun yanında müdahalecilik indeksi düşük olan ülke gruplarında “günah vergileri” olarak adlandırılan ve erdemsiz mallar üzerinden alınan vergilerin diğer ülkelere göre çok düşük olduğu görülmektedir. Yine düşük müdahalecilik indeksine sahip ülkelerde sigara fiyatı içerisindeki vergi oranı diğer ülkelerden ilgi çekici ölçüde azdır. Nitekim en düşük müdahalecilik düzeyine sahip olan ülke grubunda fiyat içerisindeki vergi oranı yaklaşık %18 iken, en yüksek müdahalecilik düzeyine sahip ülke grubunda ise bu oran yaklaşık %50 civarındadır. Bu bulgular paternalist müdahalelerin bireylerin erdemsiz malları kullanım tasarrufları üzerinde etkili olmadığını ancak kurulan ödül-ceza mekanizmasının sosyal refahı artıracak doğrultuda işlediğini ortaya koymaktadır

Paternalism, which is defined as the use of authority to ensure the social welfare of society. The paternalist state is developing policies to reduce the consumption of health-damaging goods and services, such as alcoholic beverages, cigarettes, drugs and tobacco products, which are described as demerit goods. Within the framework of these policies, taxes and legal regulations are widely used as a means of public intervention. In this study, it is examined whether or not the virtuous goods and services, which are considered as substances that adversely affect individual and public health, can be controlled by public interventions within the framework of the paternalistic state approach. In this study, the extent to which public interventions in the process of marketization of virtue goods are included in the framework of the paternalist approach and how citizens define these interventions are discussed. In the empirical part of the study, data of 107 countries were compiled and public intervention index was developed. The countries were then grouped according to the degree of intervention to determine whether there was a difference in the frequency of smoking, compliance with policies and the use of taxes as a means of intervention. According to the findings of the study, there is no significant difference between the levels of interventionism in different countries. The level of compliance of the individuals living in different countries to the policies developed in the context of combating harmful products is higher in countries with high interventionism index. In addition, it is seen that the taxes on cigarettes, which is one of the virtuous goods, which are called as sin taxes, are very low in the groups of countries with low interventionism index compared to other countries. Again, in countries with a low index of interventionism, the tax rate in the price of cigarettes is small enough to differ from other countries. As a matter of fact, while the tax rate in the price of the country group with the lowest level of interventionism is about 18%, it is about 50% in the group with the highest level of interventionism. These findings suggest that paternalist interventions do not affect individuals' level of use of virtue goods, but that the established reward-punishment mechanism can be used to increase social welfare