Bu tezin temel amacı; travma olgusunu deneyimlemiş bireylerde psikolo jik dayanıklılıkla travma sonrası büyüme arasındaki ilişki bağlamında, problem odaklı
başa çıkma ve mutluluğu artırma stratejilerinin aracılık rolünü incelemektir.
Yöntem: Bu araştırma, nicel araştırma yöntemlerinden ilişkisel desende yürütül müştür. Tezde, ilgili değişkenlerin travma sonrası büyümeye olan etkilerinin gösterildiği
yapısal eşitlik modeli geliştirilmiş ve test edilmiştir. Buna göre araştırmanın içsel gizil
değişkenleri travma sonrası büyüme, problem odaklı başa çıkma ve mutluluğu artırma
stratejileri; dışsal gizil değişkeni ise psikolojik dayanıklılık olmuştur. Çalışmaya, belirle nen ölçütler kapsamında lisans eğitimine devam eden 1069 birey katılmıştır. Bu tezde
veriler Kişisel Bilgi Formu, Travmatik Yaşantıları Tarama Formu (büyük T), Problem
Odaklı Başa Çıkma Ölçeği, Travma Sonrası Büyüme Ölçeği, Psikolojik Dayanıklılık Öl çeği ve Yetişkinler için Mutluluğu Artırma Stratejileri Ölçeği kullanılarak toplanmıştır.
Tezde, aracılık etkilerinin analizinde Ki-kare farklılık testlerine dayanan iç-içe geçmiş
modeller stratejisi kullanılmıştır. Ayrıca aracı etkilerin anlamlılığının değerlendirilmesi
için Bootstrapping tekniğinden yararlanılmıştır.
Bulgular: Test edilen model sonuçlarına göre; travmatik deneyimi olan birey lerde, psikolojik dayanıklılık ve travma sonrası büyüme arasındaki ilişkiye, mutluluğu
artırma stratejileri ve problem odaklı başa çıkmanın pozitif yönde kısmi aracılık ettiği
tespit edilmiş, mutluluğu artırma stratejileri ile travma sonrası büyüme arasındaki ilişkide
problem odaklı başa çıkmanın tam aracılık etkisi olduğu bulunmuştur. Psikolojik daya nıklılık ile problem odaklı başa çıkma arasındaki ilişkide mutluluğu artırma stratejilerinin
kısmi aracılık etkisi olduğu gözlenmiştir. Travma sonrası büyümenin en önemli belirle yicilerinden birinin psikolojik dayanıklılık kişilik özelliği olduğu bulunmuştur. Buna
göre, travmatik deneyimi olan bireylerde psikolojik dayanıklılık düzeyi artıkça travma
sonrası büyüme düzeyinin de artacağı ifade edilebilir.
2
Sonuç ve Öneriler: Bu tezde, travmatik deneyimi olan bireylerde travma sonrası
büyümeye katkı sağlayan önemli bir değişkenin psikolojik dayanıklılık olduğu sonucuna
ulaşılmıştır. Bu ilişkide mutluluğu artırma stratejileri ve problem odaklı başa çıkmanın
aracılık etkisi görülmektedir. Test edilen model, dayanaklarından biri olan Dönüşümsel
Stres ve Stresle Başa Çıkma Kuramı çerçevesi etrafında değerlendirildiğinde psikolojik
dayanıklılık, mutluluğu artırma stratejileri, problem odaklı başa çıkma ve travma sonrası
büyümenin etkileşim temelli bir sürecin ögeleri olduğu; bu süreçte mutluluğu artırma
stratejileri ve problem odaklı başa çıkmanın aracılık rolü üstlendikleri gözlenmiştir. Buna
göre çalışmadan elde edilen bulgunun Dönüşümsel Stres ve Stresle Başa Çıkma Ku ramı’nda ele alınan yapıyı desteklediği söylenebilir. Bu çalışmada elde edilen sonuçlar
doğrultusunda uygulayıcı ve araştırmacılar için bazı öneriler getirilebilir. Travmatik de neyimler karşında bireyleri güçlendirmek ve sancılı durumlardan daha güçlü çıkabilme leri maksadıyla bireylerde psikolojik dayanıklılık, problem odaklı başa çıkma ve mutlu luğu artırma stratejilerini içeren beceri kümelerini geliştirmeye yönelik psikoeğitim veri lebilir. Psikolojik dayanıklılığı oluşturan ve bireyi dayanıklı yapan değişkenleri ele alan
çalışmalar yapılabilir. Aynı zamanda bu çalışmada ele alınan bireysel faktörlerin yanında
diğer bireysel faktörler ve sosyal destek, mikro ve makro çevrenin bu süreçte etkilerini
incelemeye yönelen araştırmalar değerlendirilerek travma sonrası büyüme kavramı de taylandırılabilir
The ultimate goal of this research is to explore the mediating effect of
problem-focused coping and happiness-enhancing strategies on the link between psycho logical hardiness and posttraumatic growth in individuals with traumatic experiences.
Method: This study was following applying following the correlational research
design, as one of a quantitative method. As part of this thesis, a structural equation model
was formed and tested, whereby the effects of the selected variables on posttraumatic
growth were demonstrated. Accordingly, the endogenous latent variable of the study were
posttraumatic growth, problem-focused coping and happiness-enhancing strategies; and
the exogenous variables was psychological hardness. 1069 undergraduate students, who
were selected according to the criteria determined, participated in the study. The Personal
Information Form, the Traumatic Life Events Questionnaire (big T), the Problem-Fo cused Coping Scale, the Posttraumatic Growth Scale, the Psychological Hardness Scale,
and the Happiness Increasing Strategies for Adults Scale were used as data collection
tools. In the analysis of the mediating effects, the nested models strategy based on Chi square difference tests was employed. Further, the Bootstrapping technique was used to
evaluate the significance of these mediating effects.
Results: The findings revealed that the link between psychological hardiness and
posttraumatic growth was partially and positively mediated by happiness increasing strat egies and problem-focused coping in individuals with traumatic experiences. Moreover,
the full mediating effect of problem-focused coping existed in the association between
happiness increasing strategies and posttraumatic growth. Mediational analyses further
revealed that the link between psychological hardiness and problem-focused coping was
partially mediated by happiness increasing strategies. One of the most significant predic tors of posttraumatic growth was psychological hardiness personality trait. In this regard,
4
it can be stated that as the level of psychological hardiness increases, the level of post traumatic growth also increases in individuals with traumatic experiences.
Conclusion and Suggestions: In this thesis, it was concluded that psychological
hardness is an important variable contributing to posttraumatic growth in individuals with
traumatic experience. The strategies to increase happiness and problem-focused coping
are observed to mediate this relationship. When the tested model is evaluated according
to the principles of The Transactional Model of Stress and Coping Theory, it was ob served that psychological hardness, strategies to increase happiness, problem-focused
coping and post-traumatic growth are the elements of an interaction-based process, which
is mediated by the strategies to increase happiness and problem-focused coping. Thus, it
can be said that this finding is supported by the structure explained in The Transactional
Model of Stress and Coping Theory. Based on the findings of this study, some suggestions
can be made for practitioners and researchers. In order to empower individuals in the
face of challenging life events and to help them become stronger in the face of painful
events, appropriate psychoeducation trainings can be provided to develop their skill sets
including psychological hardness, problem-focused coping and happiness-enhancement
strategies. Future studies could focus on the variables that constitute psychological har diness and make the individual resilient. Furthermore, in addition to the individual factors
discussed in this study, future research examining the effects of social support, and the
micro and macro environments involved in this process can be considered and the concept
of posttraumatic growth can thus be analyzed in further detail
