Türk Medeni Kanunu'na
(TMK) göre fiil ehliyeti kişinin, hukuka uygun fiiller yapabilme ve hukuka aykırı
fiillerden sorumlu tutulabilmesi ile ilgilidir. Ayırt etme gücüne sahip ve kısıtlı olmayan
her ergin kişinin fiil ehliyeti vardır. Hukuk açısından tam bir eylem yeterliliği için
kişinin ayırt etme gücü bulunması ve kısıtlı olmaması gerekir. Noterlikler,
mahkemeler, tapu müdürlükleri ve benzeri kurumlar, hekimlerden, fiilin hukuki anlam
ve sonuçlarını algılama yeteneği ile ilgili olarak rapor istemektedir. Bu raporun
istenme nedenlerinden birisi de işlem yaptıracak kişinin 65 yaş ve üzerinde olması
durumudur. Ülkemizde yaşlılar için fiil ve hukuki ehliyet ile ilgili istenilen raporların
bir standardizasyonu olmadığı görülmektedir. Mevcut yasal düzenlemelere göre bu
raporları tüm hekimlerin düzenleme yetkisi vardır. Ancak hangi durumlarda ileri
değerlendirme yapılması gerektiği, bu değerlendirmeleri hangi uzmanlık dallarının
yapması gerektiği açık değildir. Bu çalışmada, adli psikiyatri uygulamalarında
geliştirilen Hukuki Ehliyet Değerlendirme Formunun (HEDEF) uygulanabilirliğinin
saptanması amaçlanmaktadır. HEDEF formunun uygulanabilir olması, sonraki
uygulamalarda standardın sağlanması ve yaygınlaştırılması açısından önemlidir.
Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalı'na hukuki ve
fiili ehliyet raporu için müracaat eden tüm 65 yaş ve üzeri yaşlılar değerlendirildi.
Hastaların tümüne iki farklı uygulayıcı tarafından HEDEF ve Mini Mental Test
(MMT) birlikte uygulandı. Formdan alınan sonuçlar, hasta hakkındaki nihai adli
psikiyatrik değerlendirme ile karşılaştırıldı. HEDEF testi 12 puan ve üzerinde olan
yaşlıların rutin adli psikiyatrik değerIendirme ile uyumlu olarak hukuki ehliyetinin
olduğu belirlendi. HEDEF testini iki farklı uygulayıcı yapmasına karşın sonuçların
tutarlı ve anlamlı olduğu belirlendi. Testin uygulanabilir, güvenilir olduğu, adli
psikiyatri uygulamalarında yaygınlaştırılabileceği düşünüldü
According to the Turkish Civil Code, individual's capability to
act is related to act in accordance with the law and to be held accountable for the acts that are
contrary to the law. Every adult who has the power to distinguish and who is not restricted has
an capability to act. In terms of law, individual must have the power to distinguish and should
not be restricted for a complete action competence. Notary, courts, land registry offices and
similar institutions request report on the ability of individual to perceive the legal meaning and
consequences of the act from physician. One of the reasons in order to be requested this report
is that the person who is going to act is 65 years of age or older. It is seen that there is no
standard for the requested reports related to capacity to act and legal capacity for the elderly
in our country. According to the current legal regulations, it is seen that all physicians have
the authority to draw up these reports. However, it is not clear in which circumstances it is
necessary to carry out further evaluation and which specialist branches should make these
evaluations. In this study, it is aimed to determine the applicability of the Legal Capacity
Assessment Form developed in forensic psychiatric practices. The applicability of this form is
important in terms of ensuring standard in the following applications and dissemination of thes
standard.In practice, the report on the legal capacity is still drawn up in our Forensic Medicine
Department. No certain scale is used in routine practice. Physicians working in our department
are trying to understand whether or not persons older than 65 years have legal capacity being
made by forensic psychiatric examination. Informed consent is routinely applied to these
patients. The research is planned in a 6 month period after approval of the ethics committee.
All patients aged 65 years and over who apply to the ESOGÜ Faculty of Medicine Forensic
Medicine Deartment for the report on legal capacity and capacity to act will be evaluated.
Legal Capacity Assessment Form and mini mental test will be applied to all patients by two
different practitioners. The results from the form were compared with the final forensic
psychiatric evaluation of the patient. The elderly with a Legal Capacity Assessment Form
score of 12 points or more were judged to have legal capacity in accordance with routine
forensic psychiatric evalutiation. İt was determined that the results were consistent and
meaningful even though the Legal Capacity Assessment Form was conducted by two different
practioners. İt was thought that the test was feasible, reliable and could be extendedand
forensic psychiatric practice
