Bu çalışma, farklı abiyotik stres faktörleri altında bazı yem bezelyesi çeşitlerinin
(Töre, Taşkent, Özkaynak, Ulubatlı, Ürünlü ve Gölyazı) çimlenme ve erken fide gelişim
özelliklerini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Çalışmalar, Eskişehir Osmangazi
Üniversitesi Ziraat Fakültesi Deneme Alanı ve Tarla Bitkileri Bölümü Laboratuvarında
yürütülmüştür. Araştırmada, yem bezelyesi çeşitlerinin tarla koşullarında farklı ekim
zamanlarında (1 Ekim, 15 Ekim ve 1 Kasım) düşük sıcaklık şartlarına karşı gösterdiği
tepkiler belirlenmiştir. Ayrıca, bu çeşitlerin kontrollü koşullarda düşük sıcaklık (10, 15 ve
20 °C), tuz (0, 5, 10, 15 ve 20 dS/m) ve kuraklık (0, -2 ve -4 bar) streslerine karşı tepkileri
değerlendirilmiştir. Tarla koşullarında yapılan düşük sıcaklık çalışmalarında; sağ kalım
oranı, fide boyu, boğum sayısı, SPAD değeri, kuru madde oranı ve yaprak nispi su içeriği
gibi özellikler incelenmiştir. Kontrollü koşullarda laboratuvar ortamında yapılan
çalışmalarda ise çimlenme oranı, ortalama çimlenme süresi, fide uzunluğu, yaş ağırlık ve
kuru ağırlık gibi özellikler araştırılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre, erken ekim özellikle
Ulubatlı ve Gölyazı gibi beyaz çiçekli çeşitlerin sağkalım oranlarını diğerlerinden daha
fazla olumsuz etkilemiştir. Sağ kalım oranı, bitki boyu ve boğum sayısı ile negatif, SPAD
değeri ve yaprak nispi su içeriği ile pozitif korelasyon göstermiştir. Tarla ve laboratuvar
ortamlarında yapılan çalışmalar birlikte ele alındığında, bu bulgular Töre gibi mor çiçekli
çeşitlerin düşük sıcaklıkları beyaz çiçeklilerden daha iyi tolere ettiğini göstermektedir. Tuz
stresi çalışmalarında, genel olarak çimlenme oranı, süresi ve fide uzunluğu açısından Töre
çeşidi yüksek değerlere sahiptir. Gölyazı çeşidi yavaş çimlenmesi ve kısa fidelerine
rağmen çimlenme oranı bakımından yüksek grupta yer alması, yüksek yaş ve kuru ağırlığa
sahip olması nedeniyle tuzlu koşullarda ümit var bir çeşit olabilir. Kuraklık stresinde, tuz
stresinde olduğu gibi Töre çeşidi çimlenme oranı, süresi ve fide uzunluğu bakımından ön
plana çıkmıştır. Genel olarak, bu üç stres faktörü altında yem bezelyesi çeşitlerinin
çimlenme ve erken fide özellikleri açısından durumları değerlendirildiğinde; mor çiçekli
grup içerisinde yer alan Töre çeşidi üstün özellikler göstermiştir
This study was performed to determine the germination and early seedling growth
characteristics of some forage pea cultivars (Töre, Taşkent, Özkaynak, Ulubatlı, Ürünlü
and Gölyazı) under different abiotic stress factors. The studies were carried out in
Eskişehir Osmangazi University, Faculty of Agriculture, Experimental Area and
Laboratory of Department of Field Crops. In the research, the response of forage pea
cultivars to low temperature conditions at different sowing dates (1 October, 15 October
and 1 November) were determined in field conditions. In addition, the responses of these
cultivars to low temperature (10, 15 and 20°C), salt (0, 5, 10, 15 and 20 dS / m) and
drought (0, -2 and -4 bar) stresses were evaluated under controlled conditions. In low
temperature studies in field conditions; characteristics such as survival rate, seedling
length, number of nodes, SPAD value, dry matter rate and leaf relative water content were
investigated. In studies carried out under controlled conditions in a laboratory,
characteristics such as germination percentage, mean germination time, seedling length,
fresh and dry weights were examined. According to the results, early sowing affected
negatively the survival rates of white-flowered cultivars, especially Ulubatlı and Gölyazı,
more than others. Survival rate correlated negatively with seedling length and number of
nodes but correlated positively with SPAD value and leaf relative water content. Taken
together, such findings suggest that purple-flowered cultivars like Töre tolerate low
temperatures better than white-flowered ones. In salt stress, Töre had high values in terms
of germination, mean germination time and seedling length. Despite its slow germination
and short seedlings, Gölyazı can be a promising cultivar in salty conditions due to its high
germination percentage, fresh and dry weights. Drought stress resulted in similar to salt
stress and Töre indicated high values in terms of germination percentage, mean
germination time and seedling length. In general, Töre within purple-flowered cultivars
showed superior characteristics at germination and early seedling stages under these three
stress factors
