İlkokul öğrencilerinde ekoloji okuryazarlığı düzeyi değişiminin sağlığı geliştirme tutumuna etkisi: bir müdahale çalışması

Abstract

Çalışmada, ilkokul öğrencilerinde ekolojik okuryazarlık düzeyini artırıcı bir müdahale programının öğrencilerin sağlığı geliştirme tutumuna etkisinin değerlendirilmesi ile “İlkokul Öğrencileri için Ekolojik Okuryazarlık Ölçeği (İÖEOYÖ)” ve “Çocuklarda Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği (ÇSYBDÖ)”nin geliştirilmesi amaçlandı. Çalışma, Eylül 2019- Nisan 2020 tarihleri arasında Eskişehir ilinde öğrenim görmekte olan ilkokul 4. sınıf öğrencileri ile metodolojik ve ardından müdahale çalışması şeklinde iki aşamada yürütülen bir araştırmadır. Çalışmanın birinci aşamasında eko-okullarda, ilkokul öğrencilerinin ekolojik okuryazarlık ve sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının değerlendirilmesine yönelik olarak İÖEOYÖ ve ÇSYBDÖ geliştirildi. Çalışmanın ikinci aşaması eko-okul olmayan 4 ilkokulda öğrenim görmekte olan 4. sınıf öğrencileri ile müdahale (n=141) ve kontrol (n=130) gruplarına ayrılarak yürütüldü. Müdahale grubundaki öğrencilere ekolojik okuryazarlık konusunda bir eğitim uygulandı. Çalışmada, İÖEOYÖ maddelerinin faktör yükleri 0.423-0.642, madde toplam puan korelasyonları ise 0.364-0.556 arasında, ÇSYBDÖ maddelerinin faktör yükleri 0.476-0.824, madde toplam puan korelasyonları ise 0.357-0.658 arasında değişmekteydi. ÇSYBDÖ için doğrulayıcı faktör analizi ile elde edilen uyum değerleri kabul edilebilir düzeyde idi. Müdahale sonrasında, müdahale grubu öğrencilerinin İÖEOYÖ’den aldıkları puan ortancalarının arttığı, kontrol grubu öğrencilerinde ise fark olmadığı, ÇSYBDÖ’den aldıkları puan ortancalarının ise müdahale ve kontrol grubu öğrencilerinde arttığı saptandı. Geliştirilen İÖEOYÖ ve ÇSYBDÖ geçerli ve güvenilir olarak bulundu. İlkokul öğrencilerinde yapılan eğitim müdahalesinin ekolojik okuryazarlığı olumlu yönde etkilediği görüldü. Konu ile ilgili eğitimlerin ilkokul ve sonrasında bir süreklilik içerisinde eğitim müfredatlarına da eklenmesinin önemli olacağı kanaatine varıldı. Sağlıklı yaşam biçimi davranışları edinmiş öğrencilerin ileride sağlıklı bir toplum oluşumuna yardım edebileceği düşünülmektedir

In the study, it was aimed to evaluate the effect of an intervention programme increasing the ecological literacy level on health promotion attitude in elementary school students and to develop “Ecological Literacy Scale for Elementary School Students (ELSES)” and “Healthy Lifestyle Behaviours Scale for Children (HLBSC)”. The study is a research conducted in two stages consisting of a methodological and intervention study respectively, on elementary school 4th grade students in Eskişehir city between September 2019 and April 2020. In the first stage of the study, ELSES and HLBSC was developed in order to assess the ecological literacy and healthy lifestyle behaviours of the students in eco-schools. The second stage of the study was conducted with the 4th grade students in 4 elementary schools which are not labeled as eco-schools. The study group was divided into intervention (n=141) and control (n=130) groups. An education programme about ecological literacy was applied to students in the intervention group. In the study, the factor loads and item total score correlations belonging to ELSES ranged between 0.423-0.642 and 0.364-0.556 respectively while it was 0.476-0.824 and 0.357-0.658 for the HLBSC. The fit indices obtained from the confirmatory factoy analysis for HLBSC were within acceptable range. It was determined that the median scores obtained from ELSES increased after education in the intervention group, while there was no difference for control group students. The median scores obtained from HLBSC increased in both intervention and control groups. The developed ELSES and HLBSC were found valid and reliable. It was observed that the education intervention applied in elementary school students, positively effected the ecological literacy level. It was concluded that the integration of related education to the curriculums in elementary school and beyond with continuity principle is important. It is suggested that students who adopted healthy lifestyle behaviours would help to build a healthy community in the future